Η ΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΚΡΙΣΕΩΝ: Η αναμενόμενη δημοσιονομική κρίση πλήττει πρώτα τη χώρα μας, καθιστώντας την ανυπεράσπιστο στόχο των κερδοσκόπων και ωρολογιακή βόμβα μεγάλης ισχύος στα θεμέλια της Ευρωζώνης.

Όπως είναι γνωστό, η επίθεση των οποιονδήποτε κερδοσκόπων («θεμιτή» φυσικά ενέργεια, μέσα στα πλαίσια του μονοπωλιακού καπιταλισμού), εναντίον μία χώρας της Ευρωζώνης, δεν είναι δυνατόν να κατευθυνθεί στο (κοινό) νόμισμα της – πόσο μάλλον όταν τα «αντίπαλα» νομίσματα, κυρίως το δολάριο, είναι πολύ πιο ασθενή από το Ευρώ. Είναι δυνατόν όμως να «επικεντρωθεί» στα κρατικά ομόλογα της, με τα οποία χρηματοδοτείται το δημόσιο χρέος της.


Ή καλύτερη στρατηγική για την επιτυχή «εκτέλεση» ενός τέτοιου «σχεδίου» είναι αναμφίβολα εκείνη, στην οποία προηγείται (ένα μικρό χρονικό διάστημα πριν από το καθορισμένο «σημείο μηδέν», την τελική επίθεση δηλαδή), η «αξιολόγηση» της χώρας-στόχου από κάποια «επίσημη» εταιρεία του χώρου – ενδεχομένως, εφ’ όσον κριθεί απαραίτητο, από περισσότερες. Η υποβάθμιση τότε της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, μία ή διαδοχικές φορές, έχει τα εξής, μεταξύ άλλων, «αλυσιδωτά» αποτελέσματα:


(α) Αυξάνεται το επιτόκιο του δανεισμού, ο οποίος πραγματοποιείται από την εκάστοτε χώρα μέσω της έκδοσης κρατικών ομολόγων, οπότε κερδίζουν περισσότερο οι υψηλού ρίσκου και αυξημένης επικινδυνότητας δανειστές της, οι οποίοι συνήθως «αντικαθιστούν» τους συντηρητικούς επενδυτές σταθερών αξιών.


(β) Αυξάνονται τα ασφάλιστρα των δημοσίων ομολόγων (CDS), με αποτέλεσμα να κερδίζουν περισσότερα οι ασφαλιστικές εταιρείες. Το ύψος των ασφαλίστρων προστίθεται φυσικά στο επιτόκιο «βάσης», οπότε ουσιαστικά πληρώνεται από τον δανειζόμενο. Ο πίνακας που ακολουθεί (αφορά μερικές από τις χώρες, στις οποίες υφίστανται προϋποθέσεις χρεοκοπίας – δεν αναφέρουμε την Τουρκία κ.α. που επίσης «βοηθούνται» από το ΔΝΤ) είναι χαρακτηριστικός:

ΧΩΡΑ
Μ.Β.*(12/09)

Βενεζουέλα 1.350 Η πλέον επίφοβη για χρεοκοπία χώρα

Ουκρανία** 1.350 Αποφεύχθηκε η χρεοκοπία από πιστώσεις του ΔΝΤ

Αργεντινή 1.100 Το 1950 ήταν μία από τις πλουσιότερες χώρες

Ντουμπάι 575 Χρέος περί τα 100 δις $

Ισλανδία 400 Αποφεύχθηκε η χρεοκοπία από πιστώσεις του ΔΝΤ

Ελλάδα 230 Πρόγνωση χρέους για το 2010 στα 135% ΑΕΠ

Ιρλανδία 170 Άμεση περικοπή δαπανών – υψηλό δημόσιο χρέος

Ιταλία 95 Υψηλό δημόσιο χρέος στα 120% του ΑΕΠ

Ισπανία 95 Χαμηλό δημόσιο χρέος στα 60% ΑΕΠ, ανεργία

Πορτογαλία 80 Συνεχή ελλείμματα, αλλά χαμηλό χρέος 80% ΑΕΠ

* Η αξία ενός CDS των 100 μονάδων βάσης σημαίνει ότι, η ασφάλεια κοστίζει ετήσια 1% της απαίτησης

** Πρόσφατα ζήτησε επειγόντως στήριξη από το ΔΝΤ, ύψους 2 δις $.

(γ) Η χώρα δυσκολεύεται σε μεγάλο βαθμό να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της, όταν ένα μέρος του καθίσταται ληξιπρόθεσμο – ειδικότερα, ακόμη και όταν βρίσκει πρόθυμους δανειστές, πράγμα πάρα πολύ δύσκολο, επιβαρύνεται με συνεχώς υψηλότερους τόκους.

(δ) Υποβαθμίζονται αντίστοιχα οι τράπεζες της, οι οποίες συνήθως διατηρούν ένα μεγάλο μέρος των δημοσίων ομολόγων της - όχι μόνο επειδή μειώνεται η αξία των «ομολογιακών» περιουσιακών στοιχείων τους, αλλά και επειδή είναι υποχρεωμένες (συνθήκη της Βασιλείας ΙΙ, προηγούμενο άρθρο μας «Εταιρείες αξιολόγησης») να αυξήσουν τα κεφάλαια που δεσμεύουν (αντίκρισμα, εγγυητικά κεφάλαια), για τα ομόλογα δημοσίου που κατέχουν (οπότε μειώνεται αυτόματα ο τζίρος και η κερδοφορία τους, ενώ ενδεχομένως έρχονται αντιμέτωπες με ξαφνικά προβλήματα κεφαλαιακής επάρκειας)

(ε) Η υποβάθμιση των τραπεζών, καθώς επίσης η «παγίδα ρευστότητας» (άρθρο μας: Ο κύκλος του διαβόλου) με την οποία έρχονται αντιμέτωπες οι επιχειρήσεις της «αμυνόμενης» χώρας (οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να αποσύρουν ρευστότητα από την αγορά, έτσι ώστε να καλύψουν τις επί πλέον ανάγκες κεφαλαίων για την τήρηση της Βασιλείας ΙΙ, με αποτέλεσμα να μην ανανεώνουν υφιστάμενες πιστώσεις τους κλπ), έχουν σαν αποτέλεσμα, την απότομη πτώση των χρηματιστηριακών δεικτών, αλλά και μία εκτεταμένη ύφεση στην πραγματική οικονομία της χώρας (εισέρχεται δυστυχώς στον καθοδικό «σπειροειδή» κύκλο).

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τώρα δεν μπορεί «κατ’ αρχήν» να δανείσει τη χώρα της Ευρωζώνης που «πλήττεται», που αντιμετωπίζει δηλαδή προβλήματα ρευστότητας, επειδή απαγορεύεται από τη συνθήκη του Μάαστριχτ (άρθρο μας «Έξοδος από την Ευρωζώνη»). Ακόμη όμως και να υπήρχε κάποια δυνατότητα «αποφυγής» της απαγόρευσης, οι συνέπειες μίας τέτοιας ενέργειας θα ήταν πιθανότατα καταστροφικές: θα ερχόταν αμέσως αντιμέτωπη με το «ετεροβαρές ρίσκο» (ηθικός κίνδυνος στην οικονομική θεωρεία, όρος που προέρχεται από τον ασφαλιστικό κλάδο), γεγονός που σημαίνει ότι, οι υπόλοιπες χώρες με αντίστοιχα προβλήματα (Ιταλία, Ισπανία, Ιρλανδία κλπ), θα έπαυαν να επιδεικνύουν τη δημοσιονομική πειθαρχία που απαιτεί η Ε.Ε.

Δηλαδή, το «μήνυμα» που θα έπαιρναν όλες οι υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. από μία τέτοια «αντισυμβατική» ενέργεια της ΕΚΤ, θα ήταν πολύ απλά το εξής: «Για ποιο λόγο να μειώσω τα έξοδα μου στο επίπεδο των οικονομικών δυνατοτήτων μου, αφού στο τέλος κάποιος άλλος θα πληρώσει τις ζημίες μου;».

Από την άλλη πλευρά όμως, τα προβλήματα που θα αντιμετώπιζε η ΕΚΤ, εάν ενδεχομένως αποφάσιζε να αφήσει μία τέτοια χώρα εντελώς αβοήθητη, θα ήταν μάλλον πολλαπλάσια. Το γεγονός αυτό είναι γνωστό στους κερδοσκόπους - πολύ περισσότερο αφού, «κατά σύμπτωση», η επίθεση εναντίον της Ελλάδας, ξεκίνησε λίγο μετά την ανακοίνωση της πρόθεσης της ΕΚΤ να αποσύρει πρώτη (χωρίς την αναμενόμενη από κοινού συμφωνία με τις άλλες κεντρικές τράπεζες, ειδικά με τη Fed) τα μέτρα στήριξης της Οικονομίας, καταργώντας αρχικά το μακροπρόθεσμο (12μηνο) δανεισμό των τραπεζών με σταθερό επιτόκιο 1% και το «quantitative easing» (άρθρο: Ο μεταλλαγμένος ιός σε πορεία αυτονόμησης).

Περαιτέρω, η εμπιστοσύνη των διεθνών αγορών, τόσο απέναντι στο Ευρώ, όσο και στις χώρες του, θα «καταποντιζόταν», με εξαιρετικά δυσμενή αποτελέσματα, αφενός μεν για το κοινό νόμισμα, αφετέρου δε για το σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών (πολιτική ένωση, κοινωνική συνοχή, πιστοληπτική ικανότητα κλπ).

Η αμέσως επόμενη ενέργεια των κερδοσκόπων, στην περίπτωση που η ΕΚΤ θα εγκατέλειπε στη «μοίρα» της την πρώτη χώρα που θα δεχόταν τις συντονισμένες «βολές» τους, θα ήταν η «κλιμάκωση» της επίθεσης τους στις υπόλοιπες «αδύναμες» χώρες της Ευρωζώνης - με πιθανότερο αποτέλεσμα την ολοκληρωτική κατάρρευση της Ε.Ε. Επομένως (κάτι που για πρώτη φορά διαπιστώθηκε λίγο μετά το ξέσπασμα της παρούσας χρηματοπιστωτικής κρίσης και αφορούσε τις υπερμεγέθεις τράπεζες), πρόκειται και εδώ για έναν «συστημικό» κίνδυνο, ο οποίος όμως αυτή τη φορά συνδέεται με ένα ή με περισσότερα κράτη και όχι με τράπεζες.

Βέβαια, η «δημοσιονομική κρίση», στην οποία αναφερθήκαμε πριν από μεγάλο χρονικό διάστημα (είχαμε θεωρήσει ότι θα ακολουθούσε τη χρηματοπιστωτική κρίση, χαρακτηρίζοντας της σαν «την κρίση των κρίσεων»), ήταν αναμενόμενη, ενώ προσδιοριζόταν χρονικά στο σημείο εκείνο που οι κεντρικές τράπεζες θα αποφάσιζαν να «αναρροφήσουν» πρόωρα την υπερβάλλουσα ρευστότητα από τις αγορές, υπό το φόβο του «υπερπληθωρισμού». Πόσο μάλλον όταν ταυτόχρονα, για τον ίδιο σκοπό, θα αύξαναν τα βασικά επιτόκια τους, με τα οποία (με τα χαμηλά δηλαδή) ήταν σχετικά εφικτή η χρηματοδότηση υψηλών δημοσίων χρεών.

Φυσικά, η «δημοσιονομική κρίση» θα μπορούσε ενδεχομένως να αποφευχθεί, εάν οι κεντρικές τράπεζες αποφάσιζαν να διατηρήσουν τα μέτρα τους και να «ανεχθούν» έναν ελεγχόμενο πληθωρισμό, ο οποίος θα μείωνε τεχνητά τα υψηλά δημόσια χρέη. Όμως, ιδιαίτερα όσον αφορά την Ε.Ε., τα αντιμαχόμενα συμφέροντα, αυτά δηλαδή των πλεονασματικών χωρών, σε αντιπαράθεση με τα αντίστοιχα των ελλειμματικών, πιθανόν να λειτουργήσουν προς όφελος των πρώτων, προσδιορίζοντας έτσι «μονόπλευρα» τις αποφάσεις της ΕΚΤ.

Ειδικά όσον αφορά τη χώρα μας, η οποία είναι αναμφίβολα το πρώτο «υποψήφιο θύμα» μετά την υποβάθμιση της από την Fitch (αναμένονται αντίστοιχες ενέργειες και από τις άλλες δύο «αδελφές», με πιθανότερο στόχο να «δοκιμασθούν» οι αντοχές της ΕΚΤ, της Ε.Ε. και του Ευρώ), η αντίστροφη μέτρηση έχει ήδη ξεκινήσει. Εάν τυχόν συναντήσει πρόβλημα στην αναχρηματοδότηση των ληξιπρόθεσμων χρεών της, θα θεωρηθεί αυτόματα ότι χρεοκόπησε (άρθρο μας «Κρατική Πτώχευση»), με εξαιρετικά δυσμενή αποτελέσματα – μεταξύ άλλων για τους πάσης φύσεως δανειστές της (ένας από τους μεγαλύτερους δανειστές μας είναι η Γερμανία, η οποία στο παρελθόν έχει αγοράσει, μαζικά, ομόλογα του Ελληνικού δημοσίου, λόγω της μεγάλης απόδοσης τους – οι τράπεζες της δανείζονταν από την ΕΚΤ με επιτόκιο 1%, ενώ δάνειζαν την Ελλάδα με περισσότερο από 5%).

Συνεχίζοντας, εάν η ΕΚΤ σταματήσει να δέχεται τα ομόλογα του Ελληνικού δημοσίου σαν εγγύηση από τις τράπεζες, για τις βραχυπρόθεσμες χρηματοδοτήσεις τους, κάτι που θα αποφασιστεί στην επόμενη συνεδρίαση της (17.12), τότε η Ελλάδα ουσιαστικά θα χρεοκοπήσει (πριν ακόμη δηλαδή χρειαστεί χρήματα για την αναχρηματοδότηση των ληξιπρόθεσμων δόσεων του χρέους της) και οι δανειστές της θα χάσουν πολλά από τα χρήματα τους.

Εν τούτοις, η χρεοκοπία μίας χώρας της Ευρωζώνης, ένα ενδεχόμενο στην περίπτωση που η Ελλάδα δεν βοηθηθεί τελικά από την Ε.Ε. (από τη Γερμανία και τη Γαλλία ουσιαστικά), θα προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις με απρόβλεπτα αποτελέσματα (υπενθυμίζουμε εδώ την περίπτωση της Lehman Brothers η οποία, ενώ θα μπορούσε να σωθεί από τις Η.Π.Α. με το «μηδαμινό» τότε ποσόν των 10 δις $, αφέθηκε εσφαλμένα να χρεοκοπήσει, με αποτέλεσμα να προκληθεί η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση).

Για παράδειγμα, οι επενδυτές θα αποσύρονταν τρομαγμένοι από τα ομόλογα των υπολοίπων «ελλειμματικών» χωρών της Ευρωζώνης – πιθανόν και από αυτά κάποιας μεγάλης χώρας, όπως η Ιταλία. Το ενδεχόμενο αυτό θα ήταν ένα καίριο πλήγμα στην «καρδιά» της Ευρώπης: εκατομμύρια ασφαλειών ζωής στη Γερμανία θα έχαναν την αξία τους, αφού οι ασφαλιστικές εταιρείες της έχουν επενδύσει τεράστια ποσά σε ιταλικά ομόλογα δημοσίου (λόγω των υψηλών αποδόσεων τους), με αποτέλεσμα να χρειασθεί τότε η ίδια η Γερμανία βοήθεια από τις «ομόλογες» της στην Ε.Ε. - γεγονός που φυσικά θα επιδείνωνε σε μεγάλο βαθμό τα δημόσια οικονομικά των χωρών που θα την βοηθούσαν. Έτσι θα ξεκινούσε μία «πυρηνική» αντίδραση μεγάλης καταστροφικής ισχύος, με εντελώς απρόβλεπτα αποτελέσματα όχι μόνο για την Ε.Ε., αλλά για ολόκληρο τον πλανήτη.

Επί πλέον, όταν μία χώρα απειλείται με την ολοκληρωτική καταστροφή της, είναι πολύ πιθανόν να πάψει να σέβεται τους κανόνες που έχουν θεσπισθεί από το διακρατικό σύστημα που ανήκει, ενεργώντας εντελώς απρόβλεπτα και «αντισυμβατικά». Για παράδειγμα, θα μπορούσε η κεντρική τράπεζα της να αρχίσει να τυπώνει χαρτονομίσματα (€), χωρίς την απαιτούμενη συμφωνία με την ΕΚΤ. Ήδη στην ΕΚΤ, πίσω από «κλειστές πόρτες», συζητείται ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ενώ απάντηση στην ερώτηση σχετικά με το πώς θα μπορούσε να αποφευχθεί προληπτικά μία τέτοια ενέργεια κάποιας χώρας της Ευρωζώνης δεν υπάρχει (δεν έχει προβλεφθεί από τη σύμβαση), γεγονός που προβληματίζει προφανώς στο έπακρο τους Ευρωπαίους τραπεζίτες.

Επιστρέφοντας στη χώρα μας, θεωρείται ότι η χαριστική βολή στην αξιοπιστία της δόθηκε πρόσφατα, όταν δηλώσαμε «εσκεμμένη παραποίηση» των στατιστικών μεγεθών μας (για δεύτερη φορά μετά το 2004, όπου ισχυριστήκαμε μόνοι μας ότι, ακόμη και η είσοδος μας στην Ε.Ε. έγινε με δόλιο τρόπο), καθώς επίσης έλλειμμα υψηλότερο κατά περίπου επτά μονάδες από το επίσημα προϋπολογιζόμενο. Το γεγονός αυτό αποτελεί παγκόσμιο ρεκόρ στην Ευρώπη, πολύ περισσότερο αφού δεν είναι το αποτέλεσμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης – η οικονομία μας συρρικνώθηκε μόλις κατά 1,2% το 2009, όταν στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες το μέγεθος αυτό είναι πολλαπλάσιο.

Βέβαια, δεν ήταν αυτό που προβλημάτισε «τα μέγιστα» την Ευρώπη, όσο και αν κάτι τέτοιο ακούγεται παράδοξο – η «ειλικρίνεια» επομένως της κυβέρνησης μας, μάλλον δεν έλυσε το πρόβλημα. Το σημαντικότερο όλων ήταν οι δηλώσεις μας (εμείς οι Πολίτες ευθυνόμαστε για όλα όσα συμβαίνουν και αποφασίζονται, αφού η κυβέρνηση και ο εκάστοτε αρμόδιος υπουργός δεν είναι τίποτα άλλο από τον δικό μας εκπρόσωπο, τον εντολοδόχο μας καλύτερα απέναντι στη διεθνή κοινότητα)

(α) για μείωση του ελλείμματος μόλις στο 9,1% του ΑΕΠ μας το 2010 (όταν το χρέος μας είναι «εκρηκτικό») και, κυρίως,

(β) για το ότι μας χρειάζονται τουλάχιστον τέσσερα χρόνια (η αναξιοπιστία μας βέβαια δεν λειτουργεί θετικά στις εκάστοτε υποσχέσεις μας) για να ελέγξουμε το δημοσιονομικό έλλειμμα μας.

Με δημόσιο χρέος περί τα 300 δις € (εάν βέβαια ισχύουν οι «μετρήσεις» της Ε.Σ.Υ.) και με ΑΕΠ περί τα 240 δις €, η Ε.Ε. υπολογίζει, πολύ σωστά, ότι σύντομα το χρέος μας θα φτάσει στα 360 δις € - δηλαδή πάνω από το 150% του ΑΕΠ μας, όπως φαίνεται από τον πίνακα που ακολουθεί:

Έτη Έλλειμμα (Ζημία) Σύνολο Χρέους
Χρέος 2009 300.000.000.000 χρέος 2010 με έλλειμμα/ΑΕΠ 9,1% 21.840.000.000
321.840.000.000 Χρέος 2011 με έλλειμμα/ΑΕΠ 7,0% 16.840.000.000
338.680.000.000 Χρέος 2012 με έλλειμμα/ΑΕΠ 5,0% 12.000.000.000
350.680.000.000 Χρέος 2013 με έλλειμμα/ΑΕΠ 3,0% 7.200.000.000
357.880.000.000
* Υπόθεση εργασίας: ΑΕΠ 240.000.000.000 €, σταθερό

Σημείωση: Το ποσοστό του ελλείμματος 2010-2013 είναι υποθετικό και εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθεί

Με μέσο δανεισμό τα τελευταία 30 χρόνια άνω των 10 δις € ετησίως (300 δις € χρέος διά 30 έτη) και με καθαρές «εισροές» (αφαιρουμένων των καταβολών μας) από το ταμείο της Ε.Ε. μεταξύ 3-6 δις € ετησίως, δεν φαίνεται να υπάρχει καμία δυνατότητα όχι μείωσης του τεράστιου αυτού χρέους αλλά, έστω, μη αύξησης του.

Πόσο μάλλον όταν, κάτω από τις σημερινές συνθήκες, θα επιβαρυνόμαστε με επιτόκια άνω του 5% - περισσότερα από 15 δις € ετησίως (πάνω από 25% των εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού, αν τα υπολογίσουμε στα 60 δις €). Ακόμη περισσότερο, όταν δεχθεί κανείς σαν μία υπαρκτή πιθανότητα τη μείωση του ΑΕΠ μας, σαν αποτέλεσμα των μέτρων «τύπου ΔΝΤ» που ενδεχομένως θα ληφθούν και τα οποία θα υπερκαλύψουν την πληθωριστική αύξηση του (εάν βέβαια η ΕΚΤ λειτουργήσει ατυχώς αντιπληθωριστικά).

Κατά την άποψη μας φυσικά, την οποία διατυπώσαμε ήδη το Απρίλιο του 2009 (άρθρο μας «Η ιδανική υποψήφια χώρα για τον παραδειγματισμό των υπολοίπων εταίρων»), η Ε.Ε. δεν μπορεί να αφήσει αβοήθητη τη χώρα μας, λόγω των «παρενεργειών» στο κοινό νόμισμα – χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να παραμείνουμε απαθείς. Επίσης η παρούσα ύφεση, αν και σήμερα φαίνεται ίσως «βατή» για την Ε.Ε., δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση παρελθόν – πόσο μάλλον όταν το αδύναμο δολάριο φαίνεται να προσελκύει στην «περιοχή» του βιομηχανικές επενδύσεις χωρών της Ε.Ε. (η Mercedes ήδη ανακοίνωσε την παραγωγή της C-Class στο «χώρο του δολαρίου», λόγω του ότι δεν μπορεί να μειώσει το εργατικό κόστος που έχει στη Γερμανία, στο ίδιο ύψος με την «διολίσθηση» του δολαρίου: σχεδόν -50%). Έτσι «αναγγέλλεται» ουσιαστικά το δεύτερο στάδιο της ύφεσης – αυτό που προκαλείται από την γεωμετρική αύξηση της ανεργίας.

Φυσικά, ακόμη και αν μας βοηθήσει η Ε.Ε. να αποφύγουμε τη χρεοκοπία, θα ζητήσει σαν αντάλλαγμα την «υποταγή» μας – θα χάσουμε δηλαδή την ελευθερία και την αυτονομία μας. Εμείς οι Πολίτες δε, ο τελευταίος κρίκος της «πιστωτικής αλυσίδας», θα επιβαρυνθούμε δυσανάλογα (φορολογία κλπ), – πολύ περισσότερο όταν συνεχίζουμε να ισχυριζόμαστε δημοσίως και διεθνώς πως οι Έλληνες είναι στην πλειοψηφία τους πάμπλουτοι, επειδή φοροδιαφεύγουν συστηματικά (!)

Επομένως, θα πρέπει να βοηθηθούμε μόνοι μας, απαιτώντας όχι την έμπρακτη συνδρομή της Ε.Ε. (περαιτέρω χρηματοδότηση αυξανομένων ελλειμμάτων κλπ), αλλά

(α) τη διατήρηση των συνθηκών δανεισμού μας (συνέχιση της λήψης των δημοσίων ομολόγων μας από την ΕΚΤ σαν εγγύηση, στα υφιστάμενα επίπεδα),

(β) την υιοθέτηση του Ευρωομολόγου, έτσι ώστε να μην επιβαρυνόμαστε με δυσανάλογα επιτόκια, όπως επίσης μίας προοδευτικής φορολογικής κλίμακας των κρατών-μελών της Ε.Ε. (άρθρο μας «Ευρωπαϊκή Συνοχή»),

(γ) τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου, για να μην είμαστε εκτεθειμένοι στις διαθέσεις του (αμερικανικού ουσιαστικά) ΔΝΤ,

(δ) την ίδρυση Ευρωπαϊκών Εταιρειών Αξιολόγησης, υπό τον έλεγχο και την εποπτεία της Κομισιόν και της ΕΚΤ (ενδεχομένως με τη συμμετοχή τα Ελβετίας, η οποία διαθέτει αυξημένη αξιοπιστία), έτσι ώστε να μην είμαστε έρμαιο στις διαθέσεις των εταιρειών αξιολόγησης των κερδοσκόπων, καθώς επίσης

(ε) το άνοιγμα των αγορών της Ε.Ε. για τα αγροτικά προϊόντα μας (οι εξαγωγές μας στις χώρες της Ε.Ε. πρέπει πάση θυσία να πολλαπλασιαστούν – όχι απλά να αυξηθούν), για τον τουρισμό, την αμιγώς ελληνική ναυτιλία και τα υπόλοιπα «αγαθά» ή τις υπηρεσίες μας.

Από η δική μας πλευρά θα πρέπει να γίνουν ακόμη περισσότερες ενέργειες, μεταξύ των οποίων:

(α) Εσωτερικός δανεισμός, τουλάχιστον για την κάλυψη όλων των δανειακών αναγκών μας του 2010 (άρθρο μας από τις 30.10.09 «Εθνικά Ομόλογα»), έτσι ώστε να εξασφαλίσουμε το χρόνο που απαιτείται για να «δρομολογηθούν» και να αποδώσουν τα μέτρα που θα λάβουμε.

(β) Καταγραφή του ενεργητικού μας, έτσι ώστε να γνωρίζουμε την καθαρή θέση μας (άρθρο μας). Μία χώρα, όπως και μία επιχείρηση, μπορεί να είναι πάμπλουτη (ακίνητη περιουσία που όμως είναι δύσκολα ρευστοποιήσιμη, μεγάλες κοινωφελείς εταιρίες που δεν επιτρέπεται να πωλούνται κλπ), παραμένοντας ζημιογόνα και είναι δυνατόν να χρεοκοπήσει, όχι λόγω της έλλειψης περιουσίας ή των όποιων ζημιών της, αλλά από αδυναμία εξόφλησης των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων της (παγίδα ρευστότητας).

(γ) Μείωση των περιττών ή «ασύμμετρων» δαπανών μας. Για παράδειγμα, με βάση τον προϋπολογισμό του 2010, ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων (Δ.Υ.), εξαιρουμένου του προσωπικού των ενόπλων δυνάμεων, είναι 511.913 άτομα. Οι συνολικές αμοιβές τους είναι 18.674.000.000 € - μέση αμοιβή δηλαδή περί τα 36.478 € ετήσια ή 3.040 € μηνιαία (σε 12μηνη βάση).

Αν και σε ποσοστιαία κλίμακα δηλαδή οι ΔΥ δεν είναι υπεράριθμοι, η μέση αμοιβή τους είναι κατά πολύ υψηλότερη της αντίστοιχης του ιδιωτικού τομέα (οπότε αποτελεί σημαντικό κίνητρο αναζήτησης απασχόλησης στο δημόσιο), είναι εμφανώς δυσανάλογη με την παραγωγικότητα τους και τη δυναμική της Οικονομίας μας ενώ, αποτελώντας το 35% των συνολικών απολαβών των εργαζομένων, έρχεται σε πλήρη αντίφαση με τον ευρωπαϊκό μέσον όρο (20% των αμοιβών εργαζομένων).

Προφανώς, όταν μιλάμε για «ανελαστικές δαπάνες» του δημοσίου, είναι σαν να μην θέλουμε να αναλάβουμε τις ευθύνες μας – «η μη μόνο» να απαιτήσουμε τη «θυματοποίηση» των Ελλήνων Πολιτών. Διαφορετικά, πως είναι δυνατόν να θεωρούμε ανελαστικές τις δαπάνες της ΕΡΤ, οι οποίες είναι ύψους περίπου 300εκ. € ετησίως, ενώ απασχολεί 5.000 εργαζομένους; (το BBC, με διεθνή παρουσία, απασχολεί 860 υπαλλήλους). Είναι αδύνατον αλήθεια να μειωθούν οι δαπάνες της Βουλής, όταν ξεπερνούν τα 200 εκ. €; Τα 100 εκ. € τηλεφωνικό κόστος του δημοσίου δεν μπορούν να περιοριστούν;


(δ) Αύξηση της παραγωγικότητας μας - άρθρο μας «Έλλειμμα παραγωγικότητας», από το οποίο παραθέτουμε ξανά έναν πίνακα μας:



ΧΩΡΕΣ Εργαζόμενοι ΑΕΠ* Εξαγωγές * Παραγωγικότητα/Εργ.**

Ολλανδία 7,50 εκ. 644,6 δις 465,30 δις 85.947

Ελλάδα 4,94 εκ. 237,9 δις 25,76 δις 48.158

Σουηδία 4,66 εκ. 394,5 δις 176,5 δις 84.657

Αυστρία 3,56 εκ. 328,4 δις 58,30 δις 92.247

Δανία 2,90 εκ. 268,8 δις 102,10 δις 92.690

Φιλανδία 2,68 εκ. 210,5 δις 92,62 δις 78.545

Νορβηγία 2,50 εκ. 284,0 δις 136,10 δις 113.699

* 2007 σε δις $ , f.o.b. Πληροφορίες: ip Πίνακας σε $ δικός μας

** Η παραγωγικότητα ανά εργαζόμενο προκύπτει από τη διαίρεση του ΑΕΠ με το σύνολο των εργαζομένων

Όπως διαπιστώνουμε από τον ανωτέρω πίνακα, εάν αυξάναμε την παραγωγικότητα του «εργατικού μας δυναμικού», έστω στα επίπεδα της Ολλανδίας, το ΑΕΠ μας σχεδόν θα διπλασιαζόταν - με αποτέλεσμα να λυνόταν ως δια μαγείας όλοι οι υπόλοιποι προβληματισμοί μας.

(ε) «Καταστολή» της διαπλοκής (το σημαντικότερο ίσως διαρθρωτικό πρόβλημα μας, ίσως μάλιστα το μοναδικό που επιλύεται βραχυπρόθεσμα – οι υπόλοιπες «διαρθρωτικές συνισταμένες» είναι η φορολογική μεταρρύθμιση, το ασφαλιστικό, η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, η δημόσια υγεία, η μείωση της γραφειοκρατίας κλπ) και των «παραγώγων» της (διαφθορά κλπ). Με δεδομένο το ότι η διαπλοκή και η διαφθορά απαιτούν τουλάχιστον την ανοχή, αν όχι τη στενή «συνεργασία» της δημόσιας διοίκησης (ή/και των κομματικών μηχανισμών), αποτελούν ένα κατ’ εξοχήν πεδίο αποκλειστικής ευθύνης της εκάστοτε κυβέρνησης.

Ένα ειδικό σώμα ελέγχου των δημοσίων οργανισμών και επιχειρήσεων (τύπου ΣΔΟΕ - εάν αντιμετωπισθεί με επιτυχία η διαφθορά στο δημόσιο και στα κόμματα, κάτι που μπορεί εύκολα να επιτευχθεί από την όποια αποφασισμένη κυβέρνηση, λύνεται εξ ολοκλήρου το πρόβλημα), οι ανοιχτές διαδικασίες ανάθεσης έργων, οι ετήσιοι ισολογισμοί (τριμηνιαία αποτελέσματα λειτουργίας) όλων ανεξαιρέτως των «μονάδων» του δημοσίου στο διαδίκτυο και διάφορα άλλα, θα μπορούσαν να συρρικνώσουν κατά πολύ το πρόβλημα, θέτοντας τις βάσεις για την τελική λύση του (αυτόνομη, ηθική κοινωνία – συμμετοχική Δημοκρατία).

Ολοκληρώνοντας, όπως διαπιστώσαμε και από τον πίνακα των CDS, δεν είμαστε η μοναδική χώρα της Ε.Ε. που αντιμετωπίζει έντονα προβλήματα. Εκτός από την Ιρλανδία (12% έλλειμμα), την Ισπανία (20% ανεργία), τη Μ. Βρετανία (άνω του 400% του ΑΕΠ εξωτερικό χρέος, έλλειμμα περί τα 230 δις $ - πάνω από το μισό του Ελληνικού δημόσιου χρέους !, μηδενική κρατική περιουσία), την Ιταλία (άνω του 120% δημόσιο χρέος), ακόμη και η Γερμανία φαίνεται εκτεθειμένη (4 δις € έλλειμμα των ταμείων ιατρικής περίθαλψης το 2010 κλπ).

Όσον αφορά δε τον υπόλοιπο πλανήτη, η Ιαπωνία κλιμάκωσε πρόσφατα τα μέτρα στήριξης της οικονομίας της, η οποία φαίνεται να βυθίζεται ακόμη περισσότερο στην ύφεση (δημόσιο χρέος πάνω από 170% του ΑΕΠ, το οποίο όμως χρηματοδοτείται κυρίως με εσωτερικό δανεισμό), ενώ οι Η.Π.Α. τυπώνουν αφειδώς δολάρια, αγοράζουν μόνες τους τα ομόλογα τους (η Fed από το δημόσιο) και ψάχνουν διέξοδο μέσα από την «εξαγωγή» των εσωτερικών προβλημάτων τους (οικονομικές και στρατιωτικές «επιθέσεις»), καθώς επίσης μέσα από την «πράσινη οικονομία» - όχι ως όφειλαν, για το περιβάλλον δηλαδή, αλλά για να καλύψουν τις τεράστιες πλέον ενεργειακές ελλείψεις τους και για να δημιουργήσουν νέες, «ανταγωνίσιμες» θέσεις εργασίας.


Βασίλης Βιλιάρδος