Οικονομική υποδούλωση της χώρας

981-2020: Παραδίδοντας την Ελλάδα στους δανειστές της
Παρασκευή, 22 Οκτώβριος 2010 23:09
Εκτύπωση PDF

greece-debt222Την περασμένη εβδομάδα η Κεντρική Τράπεζα της Νέας Ζηλανδίας κατέθεσε πρόταση για την αλλαγή της εθνικής νομοθεσίας ώστε να επιτραπεί στις τράπεζες της Αυστραλίας να εκδίδουν καλυμμένα ομόλογα. Τα καλυμμένα ομόλογα είναι εργαλεία χρέους που υποχρεώνουν το δανειολήπτη να εξασφαλίζει το δανειστή με ενέχυρο σε ένα τμήμα των περιουσιακών του στοιχείων το οποίο επιλέγεται σε συνεργασία με το δανειστή και περιλαμβάνει τα καλύτερα περιουσιακά στοιχεία του δανειολήπτη (ονομάζεται: ‘pool’ - ‘πισίνα’).
Το τμήμα αυτό επιβάλλεται να έχει μεγαλύτερη αξία από το ύψος του δανείου ώστε να παρέχει τη μέγιστη δυνατή εξασφάλιση στο δανειστή και ξεχωρίζεται από τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία του δανειολήπτη έτσι ώστε σε περίπτωση αδυναμίας αποπληρωμής του δανείου ο δανειστής να έχει πρόσβαση σε αυτό πριν από οποιονδήποτε άλλο δικαιούχο ενώ επιπλέον έχει πρόσβαση και στα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία του δανειολήπτη. Τέλος, ο δανειστής έχει το δικαίωμα συνεχούς εποπτείας και διενέργειας ελέγχων επί του ενεχυριασμένου τμήματος της περιουσίας του δανειολήπτη και μπορεί να προσθέσει ή να αφαιρέσει περιουσιακά στοιχεία σε αυτό ανά πάσα στιγμή αν κριθεί ότι δεν εξασφαλίζεται δεόντως από την αρχική επιλογή ενεχυριασμένων περιουσιακών στοιχείων.

Μέχρι σήμερα οι τράπεζες της Αυστραλίας απαγορεύεται να εκδώσουν καλυμμένα ομόλογα, καθώς η έκδοση τους συγκρούεται με το ισχύον τραπεζικό δίκαιο της χώρας το οποίο ορίζει ότι τα συμφέροντα των καταθετών μίας τράπεζας πρέπει να προηγούνται αυτών των δανειστών της. Στην περίπτωση έκδοσης καλυμμένων ομολόγων τα συμφέροντα των δανειστών προηγούνται αυτών όλων των υπολοίπων, συμπεριλαμβανομένων και των καταθετών των τραπεζών και έτσι σε περίπτωση οποιασδήποτε αδυναμίας πληρωμής οι δανειστές μπορούν να κατασχέσουν ακόμη και τις καταθέσεις στην τράπεζα.

Η συζήτηση για την θέσπιση ή όχι μίας νομοθεσίας που θα επιτρέπει στις τράπεζες της Αυστραλίας να εκδίδουν καλυμμένα ομόλογα αποτελεί ένα εξαιρετικά σημαντικό θέμα, με πολιτικούς και τραπεζίτες να εκφράζουν δημόσια τα επιχειρήματα τους και η χρονική στιγμή που επιλέγεται να συμβεί αυτό έχει να κάνει περισσότερο με την παγκόσμια διόγκωση του κρατικού χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ και με την προοπτική μίας αργής εξόδου της διεθνούς οικονομίας από τη μεγαλύτερη κρίση της των τελευταίων 80 ετών παρά με το πρόβλημα χρέους της ίδιας της Αυστραλίας, καθώς το χρέος της χώρας είναι από τα μικρότερα στον κόσμο. Αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος που το έξυπνο χρήμα δε βιάστηκε ούτε πίεσε την Αυστραλία να ψηφίσει νωρίς νόμους με στόχο τη διασφάλιση των συμφερόντων των δανειστών, αφού η χώρα θεωρείται εξαιρετικά μικρού ρίσκου με μηδενικές πιθανότητες πτώχευσης.

Δε συνέβη το ίδιο και στην Ελλάδα, όμως, όπου η προετοιμασία για την προστασία των δανειστών από το ενδεχόμενο πτώχευσης ξεκίνησε στις αρχές τις περασμένης δεκαετίας και κατέληξε στην ψήφιση της νομοθεσίας που επέτρεψε την έκδοση καλυμμένων ομολόγων το 2003, σε φαινομενικά ανύποπτο χρόνο, άνευ πολιτικών αντιδράσεων και κάτω από τη ‘μύτη’ των Ελλήνων πολιτών.

Το ίδιο είχε συμβεί και το 1920, όταν η Ελλάδα ψήφισε σχετική νομοθεσία που ρύθμιζε τη διαδικασία έκδοσης ομολογιών, η οποία περιλάμβανε όρους που θα προστάτευαν τους δανειστές από μία ενδεχόμενη αδυναμία αποπληρωμής τους, κάτι το οποίο και τελικά συνέβη μέσα στα επόμενα χρόνια. Από το 1922 και μετά η Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με δραματικά δημοσιονομικά προβλήματα και οι δανειστές της πίεσαν και πέτυχαν τη ‘διχοτόμηση’ της δραχμής, με τη μισή αξία της να παραμένει στον κάτοχο της και την υπόλοιπη μισή να αποδίδεται στο κράτος με αντάλλαγμα δάνεια 20αετίας με 6,5% επιτόκιο, τα οποία, φυσικά, ποτέ δεν πληρώθηκαν. Ακολούθησε η Μεγάλη Ύφεση μετά το κραχ του 1929 στις ΗΠΑ και τέλος ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος που έδωσε τη χαριστική βολή στην ελληνική οικονομία.

Πολλά χρόνια αργότερα, το 1981, ξεκινούσε ένας από τους μεγαλύτερους διεθνείς κύκλους οικονομικής ανάπτυξης, ο οποίος έμελλε να κρατήσει μέχρι το 2000 και κατά τη διάρκεια του ο κόσμος άλλαξε θεαματικά. Αντί, ωστόσο, η Ελλάδα να εκμεταλλευτεί τις ευνοϊκές συνθήκες της δεκαετίας του ΄80, της πρώτης εκ των δύο δεκαετιών παγκόσμιας ανάπτυξης, ώστε να αναπτυχθεί χωρίς να αυξήσει το χρέος της και χωρίς να επιβαρύνει τα δημοσιονομικά της μεγέθη, επέλεξε να ακολουθήσει μία πολιτική παροχών βασισμένων στην υπερβολική επέκταση του κρατικού δανεισμού, με αποτέλεσμα το δημόσιο χρέος να εκτιναχθεί πάνω από το 100% μέχρι τις αρχές της επόμενης δεκαετίας, από το 34,5% το 1981, με παράλληλη απογείωση του πληθωρισμού ο οποίος κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 80΄κυμαίνονταν στο 19% (φτάνοντας μέχρι και στο 25% το 1985), ποσοστό τριπλάσιο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Η Ελλάδα είχε μία και μοναδική ευκαιρία να μειώσει το χρέος που είχε συσσωρευτεί κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 80΄ και αυτή της δόθηκε στη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας, η οποία χαρακτηρίστηκε, επίσης, από θεαματική διεθνή ανάπτυξη και εξαιρετικά ευνοϊκό διεθνές επιχειρηματικό περιβάλλον. Έχοντας φτάσει, όμως, το 1991 να ξοδεύει το 12% του ΑΕΠ της για την αποπληρωμή των τόκων των δανείων της και με τους πολιτικούς ιθύνοντες να έχουν εθιστεί στην εύκολη λύση του δανεισμού, ένα τέτοιο εγχείρημα αναμενόταν εξαιρετικά δύσκολο κάτι το οποίο οι δανειστές της Ελλάδας το γνώριζαν καλύτερα από τον καθένα.

Έτσι, όταν έφτασε η ώρα της υπογραφής της συνθήκης του Μάαστριχ οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης έπρεπε να αποφασίσουν αν θα επέτρεπαν στην Ελλάδα να την υπογράψει, παρά το γεγονός ότι δεν πληρούσε σε καμία περίπτωση τα κριτήρια που αυτή έθετε ή αν θα την πίεζε να βελτιώσει τα οικονομικά της προκειμένου να μη βρεθεί οικονομικά απομονωμένη. Επελέγη το δεύτερο γιατί αυτό εξυπηρετούσε τις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις και η Ελλάδα υπέγραψε τη συνθήκη του Μάαστριχ αν και η οικονομία ταλανίζονταν από πληθωρισμό της τάξης του 19,8% όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος ήταν στο 4,07% και αν και το δημοσιονομικό έλλειμμα της ήταν της τάξης του 11,5% όταν ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος ήταν στο 3,64%.

Η αποτυχία πραγματικής σύγκλισης με τις ευρωπαϊκές οικονομίες διαιώνισε την πολιτική εξάρτησης από δανεικά κεφάλαια και οδήγησε στην υιοθέτηση μεθόδων δημιουργικής λογιστικής προκειμένου να αποκρυφτεί η πραγματικό οικονομική εικόνα της χώρας και να μεταφερθεί η λύση των προβλημάτων της αργότερα. Σύμφωνα με μία σειρά παλαιών και νεότερων εκθέσεων του ΔΝΤ και της ΕΕ από το 1996 και μετά τα επίσημα στατιστικά στοιχεία για την ελληνική οικονομία τελούν υπό αμφισβήτηση ενώ σύμφωνα με τις τελευταίες ανακοινώσεις περί των ‘ελληνικών στατιστικών’ αυτά θεωρούνται παραποιημένα τουλάχιστον από τα τέλη του 90΄και μετά.

Φτάνοντας στο τέλος της δεκαετίας του 90΄και έχοντας χάσει την ευκαιρία να εκμεταλλευτεί τον 20αετή κύκλο διεθνούς ανάπτυξης η Ελλάδα είχε μόνον έναν τρόπο, πλέον, να εξασφαλίσει την παραμονή της στο κλαμπ των αναπτυγμένων κρατών, συνεχίζοντας την πολιτική υπερβολικού δανεισμού και δημιουργικής λογιστικής με τη συναίνεση και τη συνενοχή ΗΠΑ και Ευρώπης. Έτσι, εντάχθηκε στην ΕΕ παρά το γεγονός ότι το χρέος της ήταν μεγαλύτερο του 100% του ΑΕΠ και το πραγματικό της δημοσιονομικό έλλειμμα άγνωστο.

Όλα αυτά λάμβαναν χώρα κάτω από το άγρυπνο βλέμμα των δανειστών της Ελλάδας, οι οποίοι συνέχιζαν να καλύπτουν τις δανειακές της ανάγκες ξεκινώντας, ωστόσο, τις διαδικασίες που θα εξασφάλιζαν τα συμφέροντα τους σε περίπτωση μίας μελλοντικής αδυναμίας αποπληρωμής των δανείων της.

Έτσι, από τις αρχές του 2000 οι δανειστές πίεσαν για την θέσπιση νέων νομοθεσιών που θα επέτρεπαν στις ελληνικές τράπεζες την έκδοση καλυμμένων ομολόγων και το 2003 πέτυχαν την ψήφιση του σχετικού νόμου ανοίγοντας την πόρτα για την αρχή της περιόδου επιβάρυνσης του ελληνικού χρέους με βαριά ενέχυρα.

Ακολούθησε η περίοδος ανάπτυξης από το 2003 μέχρι το 2007 η οποία, όμως, στηρίχτηκε στην επέκταση του ιδιωτικού δανεισμού και στη δημιουργία μίας φούσκας στην αγορά ακινήτων και το 2007 ήταν πια ξεκάθαρο για τους δανειστές ότι η αρχή του τέλους για την Ελλάδα είχε φτάσει. Τότε μεθόδευσαν τη θέσπιση νέων, συμπληρωματικών νόμων για την αγορά καλυμμένων ομολόγων δυστυχώς, όπως και το 2003, δεν υπήρξε καμία ιδιαίτερη πολιτική αντίδραση ή ενημέρωση των Ελλήνων πολιτών σχετικά με τη σοβαρότητα του θέματος. Οι νέοι νόμοι ψηφίστηκαν και έχει ενδιαφέρον μία γρήγορη ματιά σε αυτούς από το φύλλο της 1ης Αυγούστου του 2007 της εφημερίδας της Κυβέρνησης, όπου διαβάζουμε τα εξής:

*
Τα πιστωτικά ιδρύματα δύνανται να εκδίδουν καλυμμένες ομολογίες, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου και συμπληρωματικά του ν. 3156/2003.
*
Το κάλυμμα των καλυμμένων ομολογιών δύναται να συνίσταται σε απαιτήσεις από δάνεια και πιστώσεις κάθε φύσεως και συμπληρωματικά σε απαιτήσεις από παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα …, σε καταθέσεις σε πιστωτικά ιδρύματα και σε κινητές αξίες, όπως ορίζεται ειδικότερα με απόφαση της Τράπεζας της Ελλάδος.
*
Επί του καλύμματος συνιστάται νόμιμο ενέχυρο υπέρ των ομολογιούχων … οι οποίοι αναφέρονται ως εξασφαλιζόμενοι δανειστές στο πρόγραμμα των ομολογιών.
*
Σε περίπτωση που ορισμένα από τα περιουσιακά στοιχεία που συνιστούν το κάλυμμα των ομολογιών διέπονται από ξένο δίκαιο, θα συστήνεται εμπράγματη εξασφάλιση επ’ αυτών υπέρ των ομολογιούχων και των λοιπών εξασφαλιζόμενων δανειστών
*
Οι απαιτήσεις που συγκαταλέγονται στο κάλυμμα των ομολογιών αναφέρονται ονομαστικά σε έγγραφο που υπογράφεται από τον εκδότη και τον θεματοφύλακα και καταχωρείται σε περίληψη που περιέχει τα ουσιώδη σημεία του. Με τον ίδιο τρόπο δύνανται να αντικαθίστανται απαιτήσεις που συνιστούν μέρος του καλύμματος με άλλες ή να προστίθενται απαιτήσεις στο κάλυμμα.
*
Με καλυμμένες ομολογίες δύνανται να εξομοιούνται οι ομολογίες που εκδίδονται από νομικό πρόσωπο ειδικού σκοπού, που εδρεύει είτε στην Ελλάδα είτε σε κράτος − μέλος του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, και που αποκτά απαιτήσεις από δάνεια και πιστώσεις κάθε φύσεως από πιστωτικό ίδρυμα που εδρεύει στην Ελλάδα

Παρά τους παραπάνω νόμους χρειάστηκε μία ακόμη τροποποίηση στην ελληνική νομοθεσία το 2008, προκειμένου η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας να ξεπεράσει και το τελευταίο εμπόδιο για την έκδοση καλυμμένων ομολόγων και μετά και από αυτήν την τροποποίηση ο δρόμος άνοιξε διάπλατα και τον περπάτησαν τόσο η Εθνική, όσο και η Alpha, η Marfin και η Eurobank, με την έκδοση καλυμμένων ομολόγων να γίνεται, πλέον, η νέα εθνική μόδα. Έτσι, για παράδειγμα, μέσα στο καλοκαίρι του 2010 η Εθνική ανακοίνωσε πρόγραμμα έκδοσης καλυμμένων ομολόγων αξίας 15 δις ευρώ, συμπληρωματικού προηγούμενου πρόσφατου προγράμματος της ύψους 3 δις ευρώ.

Σταδιακά και σταθερά, μερικές από τις σημαντικότερες ελληνικές τράπεζες προβαίνουν σε όλο και μεγαλύτερες εκδόσεις καλυμμένων ομολόγων, τα οποία λαμβάνουν πολύ χαμηλές βαθμολογίες από τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης και η νέα αυτή τάση δημιουργεί μία δεξαμενή χρέους το οποίο έχει ως ενέχυρο, κυρίως, στεγαστικά δάνεια. Μελετώντας ενδεικτικά μία έκδοση καλυμμένων ομολόγων ελληνικής τράπεζας αξίας 5 δις ευρώ, βρίσκουμε στην ‘πισίνα’ του στεγαστικά δάνεια στην Αττική, τη Θεσσαλονίκη, την Πελοπόννησο, τη Θεσσαλία, τη Στερεά Ελλάδα, τα νησιά του Αιγαίου, την Κρήτη, τα νησιά του Ιονίου, τη Θράκη και την Ήπειρο. Με το περιεχόμενο της ‘πισίνας’ να αποτελεί το κάλυμμα του ομολόγου, δηλαδή αυτό πάνω στο οποίο ο δανειστής έχει ‘ενέχυρο’ σε περίπτωση αδυναμίας πληρωμής του δανειολήπτη, το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι αν πράγματι σε περίπτωση αδυναμίας αποπληρωμής του δανείου η κυριότητα των στεγαστικών αυτών δανείων περάσει στα χέρια των δανειστών της τράπεζας. Αν η απάντηση είναι θετική, όπως ορίζεται από τη σχετική νομοθεσία, τότε μέσω των προγραμμάτων καλυμμένων ομολόγων των ελληνικών τραπεζών έχει δημιουργηθεί ένα μηχανισμός υποθήκευσης ελληνικής περιουσίας (και μάλιστα χωρίς όριο ως προς το ποσό της ‘κάλυψης’ των δανειστών που μπορεί να επιτευχθεί μέσω αυτού), κάτι που δε φαίνεται ιδιαίτερα σοφό αν λάβουμε υπόψη την χρηματοπιστωτική και οικονομική κατάσταση της χώρας, για την οποία μέχρι και σήμερα οι τιμές των ασφαλίστρων των ελληνικών ομολόγων τη δείχνουν ως δεύτερη πιθανότερη προς πτώχευση στον κόσμο.

Επιπλέον ο μηχανισμός αυτός ρυθμίζεται από μία νομοθεσία που εξασφαλίζει τους δανειστές των τραπεζών έναντι των Ελλήνων καταθετών τους στην περίπτωση οποιασδήποτε περίπτωσης αδυναμίας ή καθυστέρησης αποπληρωμής τους και έτσι το δεύτερο ερώτημα είναι πώς προστατεύονται οι καταθέτες των τραπεζών, δηλαδή οι Έλληνες πολίτες, σε περίπτωση που λάβει χώρα ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Η νομοθεσία περί έκδοσης καλυμμένων ομολόγων αποτέλεσε το πρώτο βήμα στη διαδικασία οριστικής εξασφάλισης των δανειστών από το ενδεχόμενο αδυναμίας πληρωμής τους από την ελληνική πλευρά (εν προκειμένω τις ελληνικές τράπεζες), δημιουργώντας ένα μηχανισμό υποθήκευσης ελληνικής ιδιωτικής περιουσίας και εξασφαλίζοντας νομικά το δικαίωμα των δανειστών να έχουν πλήρη εποπτεία της εικόνας των δανειοληπτριών τραπεζών και έλεγχο στην ‘πισίνα’ των περιουσιακών στοιχείων που τους κάλυπταν.

Το δεύτερο και σημαντικότερο βήμα για τους δανειστές της Ελλάδας ήταν η εξασφάλιση τους από το ενδεχόμενο αδυναμίας πληρωμής τους από το ελληνικό κράτος, μέσω της ψήφισης μίας αντίστοιχης με αυτής των καλυμμένων ομολόγων νομοθεσίας.

Πρώτο εμπόδιο στο στόχο των δανειστών ήταν η παντελής έλλειψη οποιουδήποτε νομικού ερείσματος για την ψήφιση μίας νομοθεσίας από την ελληνική πλευρά που να τους κάλυπτε σε περίπτωση ελληνικής πτώχευσης, παρέχοντας τους εμπράγματες ασφάλειες έναντι της ελληνικής δημόσιας περιουσίας για τα δάνεια τους αλλά και τον πλήρη έλεγχο της ελληνικής οικονομίας ώστε να εξασφαλιστεί ότι θα παρθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε τα δάνεια, τελικά, να αποπληρωθούν. Είναι ευκόλως αντιληπτό πως αν ετίθετο τέτοιο θέμα κάτω από φυσιολογικές συνθήκες θα προκαλούσε άνευ προηγουμένου αντιδράσεις τόσο πολιτικές όσο και λαϊκές.

Το δεύτερο εμπόδιο στο στόχο δανειστών προέκυπτε από τρία ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που είχε το δημόσιο χρέος της Ελλάδας:

α) Ήταν ιδιαίτερα συγκεντρωμένο (80-90%) σε ευρωπαϊκές τράπεζες, κυρίως γαλλικές, γερμανικές, ελβετικές και βρετανικές και έτσι απειλούσε με κρίση το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα και συνάμα τα συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά ταμεία των παραπάνω κρατών σε περίπτωση ελληνικής αδυναμίας αποπληρωμής του.

β) Το 90% του ελληνικού χρέους διεπόταν από το ελληνικό δίκαιο με τρόπο τέτοιο που έδινε στην Ελλάδα το δικαίωμα σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή να προβεί σε αλλαγή της νομοθεσίας και να υποχρεώσει τους δανειστές να συμμετέχουν σε μία εθελοντική αναδιάρθρωση του, κάτι πολύ θετικό για την Ελλάδα αλλά όχι για τους δανειστές.

γ) Το 100% του ελληνικού χρέους ήταν απαλλαγμένο από εμπράγματες ασφάλειες και έτσι οι δανειστές ήταν κατά 100% ‘μη εξασφαλισμένοι’ σε περίπτωση αδυναμίας αποπληρωμής του ή πτώχευσης του ελληνικού κράτους.

Η λύση στα παραπάνω προβλήματα ήρθε με την ‘ελληνική κρίση’ η οποία, πέρα από όλα τα δώρα που έφερε σε Ευρώπη και ΗΠΑ (για τα οποία είχαν γίνει πολλές προβλέψεις σε παλαιότερα άρθρα οι οποίες, πια, αποτελούν επιβεβαιωμένα γεγονότα), οδήγησε την Ελλάδα στην υπογραφή της Σύμβασης Δανειακής Διευκόλυνσης με χώρες της ΕΕ και στο Διακανονισμό Χρηματοδότησης Άμεσης Ετοιμότητας του Δ.Ν.Τ., δημιουργώντας την πολυπόθητη νομοθεσία που εξασφάλισε τα εξής:

α) Την απαλλαγή των ευρωπαϊκών τραπεζών από το ‘τοξικό’ ελληνικό χρέος και τη μεταφορά του σε χώρες της ΕΕ, στο ΔΝΤ και στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα απ’ όπου θα γίνει η διαχείριση του.

β) Την αλλαγή του δικαίου που διέπει το χρέος από το ελληνικό στο αγγλικό, καταργώντας ένα μοναδικό πλεονέκτημα της Ελλάδας.

γ) Την επιβάρυνση του ελληνικού χρέους με εμπράγματες ασφάλειες επί του ελληνικού δημοσίου ακυρώνοντας το δεύτερο εξαιρετικό πλεονέκτημα της Ελλάδας.

δ) Την εποπτεία και τον έλεγχο της ελληνικής οικονομίας και την υποχρέωση της Ελλάδας να υπακούει στις υποδείξεις των δανειστών της, ώστε να εξασφαλιστεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό η αποπληρωμή των δανείων της προς αυτούς.

Συμπερασματικά, η νομοθεσία περί καλυμμένων ομολόγων και οι όροι που έγιναν αποδεκτοί από την Ελλάδα και περιέχονται στο λεγόμενο ‘μνημόνιο’, ολοκλήρωσαν τη νομική πλευρά της εξασφάλισης των δανειστών των ελληνικών τραπεζών και των δανειστών του ελληνικού κράτους από το ενδεχόμενο αδυναμίας πληρωμής τους από τις πρώτες ή το δεύτερο και άνοιξαν το δρόμο για μία ελεγχόμενη πτώχευση την οποία βιώνουμε, ήδη, από τις αρχές του 2010 και θα συνεχίσουμε να βιώνουμε για τα επόμενα χρόνια, με τις προβλέψεις μεγάλων οικονομικών κέντρων του εξωτερικού όπως το CERP (Κέντρο Οικονομικών και Πολιτικών Ερευνών της Ουάσιγκτον) να τοποθετούν την παράταση αυτής της κατάστασης, με τη μία ή την άλλη μορφή, τουλάχιστον μέχρι το 2020.

Στη διάρκεια αυτής της δεκαετίας, η χώρα θα συνεχίσει να προχωρά στο τούνελ μίας οικονομικής άνευ όρων παράδοσης στους δανειστές της, υποθηκεύοντας την ιδιωτική και δημόσια περιουσία της και κάνοντας τα πάντα προκειμένου να εξασφαλίσει τα συμφέροντα τους και ελπίζοντας ότι μετά την οικονομική και την κοινωνική καταστροφή θα έρθει η ώρα της λήψης του αντίδωρου για τα όσα δεινά θα έχει υποφέρει, μόνο για να καταλάβει, τελικά, ότι το τίμημα που πλήρωσε ήταν εξαιρετικά υψηλό.

Πάνος Παναγιώτου

Ένα δείπνο στο χείλος της καταστροφής

Ευρώ: Ένα δείπνο στο χείλος της καταστροφής
Τρίτη, 12 Οκτώβριος 2010 01:32
Εκτύπωση PDF

euroringsΈνα ανοιξιάτικο απόγευμα ορισμένοι από τους πιο ισχυρούς οικονομικούς και πολιτικούς αξιωματούχους του κόσμου παρακάθισαν σε δείπνο στην Λεωφόρο Πενσυλβάνια 501. Το κτίριο βρίσκεται στην καρδιά του κυβερνητικού κτιριακού συγκροτήματος κι αποτελεί μείγμα μοντέρνου και νεοκλασικού ύφος. Το υπό συζήτηση αντικείμενο ήταν άκρως σοβαρό: πώς θα σωθεί η Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση. Στο μυαλό των Υπουργών Οικονομικών και των κεντρικών τραπεζιτών των G7 που ήταν συγκεντρωμένοι εκεί, κυριαρχούσε ο κίνδυνος της μετατροπής της ελληνικής κρίσης δημόσιου χρέους σε ευρύτερη ευρωπαϊκή κρίση, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει εν τέλει στην αποσταθεροποίηση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος.

«Δεν μπορεί να μην τονίσει κανείς το γεγονός ότι η Αμερική, με αυξανόμενη δυσπιστία και ανησυχία, παρακολουθούσε την ευρωπαϊκή αδράνεια», θυμάται ο Άλιστερ Ντάρλινγκ, πρώην Υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας, που μετείχε στο δείπνο. «Το μήνυμα των Αμερικανών ήταν: Γιατί δεν αναλαμβάνετε δράση; Αφού το ξέρετε ότι πρέπει κάτι να κάνετε».

Έντεκα μέρες πιο πριν, οι Ευρωπαίοι ηγέτες και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είχαν δεσμευτεί να χρηματοδοτήσουν την Ελλάδα με κεφάλαια διάσωσης ύψους 45 δις ευρώ. Αλλά στις συζητήσεις που έλαβαν χώρα στο δείπνο της καναδικής πρεσβείας, με οικοδεσπότη τον Τζιμ Φλάχερτι, Υπουργό Οικονομικών του Καναδά, η κυρίαρχη εκτίμηση ήταν ότι το ποσό αυτό θα αποδεικνύονταν πολύ μικρό.

«Εκφράστηκαν πολύ σοβαρές ανησυχίες για τον κίνδυνο μιας παγκόσμιας μόλυνσης. Η συζήτηση ήταν εξαιρετικά ειλικρινής», θυμάται ο Όλι Ρεν, επίτροπος νομισματικών υποθέσεων της ΕΕ. «Ήταν ξεκάθαρο ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα παρείχαν υποστήριξη. Ήταν υποστηρικτικοί και έτοιμοι να βοηθήσουν με την εμπειρία τους στη διαχείριση κρίσεων».

Με το πέρας του δείπνου οι καλεσμένοι, μεταξύ αυτών οι επικεφαλής της αμερικανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας καθώς και οι διευθυντές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας είχαν συμφωνήσει στην ανάγκη για επείγουσα και συλλογική δράση.

Έξι μήνες έχουν περάσει από τότε και είναι πιο σαφές παρά ποτέ ότι οι Ευρωπαίοι ανέλαβαν δράση κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή. Οι πολυάριθμες και εκτεταμένες συνεντεύξεις με εκείνους που βρέθηκαν στη καρδιά των εκτάκτων γεγονότων του περασμένου Απριλίου - Μαϊου και που δημοσίευσε η εφημερίδα Financial Times μας αποκαλύπτουν πόσο κοντά στην κατάρρευση βρέθηκε το ενιαίο νόμισμα – αλλά και τον βαθμό στον οποίο η σωτηρία αυτής της τελικής έκφρασης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης εξαρτήθηκε και κρίθηκε και από εξωτερικούς παράγοντες, από διεθνείς οργανισμούς και την αμερικανική κυβέρνηση.

Και από τη στιγμή που οι αγορές ομολόγων επιδεικνύουν επιμόνως την ανησυχία τους σχετικά με τις οικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, όπως η Ιρλανδία και Πορτογαλία – για να μη μιλήσουμε για την Ελλάδα –, τα

διδάγματα του Απριλίου και του Μαΐου αποδεικνύονται σήμερα πιο επίκαιρα παρά ποτέ. Μας υποδεικνύουν ότι αν και οι ευρωπαϊκές διαδικασίες λήψης αποφάσεων μπορεί να είναι υπερβολικά αργόσυρτες, οι Ευρωπαίοι ηγέτες κάνουν ότι κι αν απαιτηθεί προκειμένου να κρατήσουν το ευρώ ζωντανό.

Γιατί το ευρώ, σε αντίθεση με τα άλλα νομίσματα, είναι κάτι περισσότερο από μέσο πληρωμής και παρακαταθήκη αξίας. Είναι το σύμβολο της φιλοδοξίας των Ευρωπαίων να αποτελέσει η Ευρώπη μια κοινότητα εθνικών κρατών στρατευμένων σε ένα μοναδικό πείραμα για ζωή με ειρήνη και ευημερία. Αλλά, όπως δείχνει η ανάλυση των γεγονότων αυτού του έτους, οι πολιτικοί και οικονομικοί αξιωματούχοι πρέπει να εργαστούν σκληρά για να αποκαταστήσουν τα ελαττώματα του σχεδιασμού και τα στοιχεία οικονομικής αδυναμίας που έβλαψαν το σχέδιο του κοινού νομίσματος από την έναρξή του.



Σάββατο 24 Απριλίου

Κεντρικά γραφεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου

Ουάσινγκτον

Στις 7 το απόγευμα, δύο μέρες μετά το δείπνο της καναδικής πρεσβείας, ο πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ, ο επίτροπος νομισματικών υποθέσεων της ΕΕ Όλι Ρεν και ο Έλληνας Υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου συναντήθηκαν στο μεγάλο και ηλιόλουστο γραφείο του διευθυντή του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρος Καν. Εκεί κατέληξαν στη συμφωνία για τη διάσωση της Ελλάδας: το ΔΝΤ θα συνέβαλε με το ήμισυ του χρηματικού ποσού που θα κατέβαλε η Ευρωζώνη. Για πρώτη φορά από την εισαγωγή του ευρώ, το 1999, μια χώρα επρόκειτο να διασωθεί από το χείλος της καταστροφής στο όνομα της ευρωπαϊκής ενότητας και της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.

Την Κυριακή 2 Μαΐου, ο λογαριασμός για τη διάσωση της Ελλάδας είχε αυξηθεί σε 110 δις ευρώ, εκ των οποίων τα 80 δις προέρχονταν από την Ευρωζώνη και τα 30 δις από το ΔΝΤ. Αλλά τις πέντε μέρες που ακολούθησαν, ο πανικός διαχέονταν στις χρηματοπιστωτικές αγορές και απειλούσε να πνίξει την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία. Έτσι οι ηγέτες της ΕΕ αναγκάστηκαν να επεξεργαστούν ένα δεύτερο σχέδιο με διαστάσεις έως τότε απρόσβλητες στη φαντασία: ίδρυσαν έναν μηχανισμό υποστήριξης, με χρηματοδότηση 750 δις ευρώ, για το σύνολο των 16 κρατών-μελών της Ευρωζώνης, υποστηριζόμενο περαιτέρω από μια δίχως προηγούμενο πρωτοβουλία της ΕΚΤ για την αγορά κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης.



Παρασκευή 7 Μαΐου
Κεντρικά γραφεία της ΕΕ

Βρυξέλλες



Η ιστορία του δεύτερου αυτού σχεδίου ξεκινάει από ένα άλλο δείπνο: το δείπνο της συνάντησης κορυφής των προέδρων και πρωθυπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι περισσότεροι εκ των συμμετεχόντων είχαν συνηθίσει να ακούν τις επικρίσεις των ευρωπαϊκών αρχών για την κακή διαχείριση των δημοσίων οικονομικών τους. Αλλά η ρητορική εκείνης της νύχτας ήταν πιο αποκαλυπτική παρά ποτέ. Όταν ο κ. Τρισέ ολοκλήρωσε την εκφώνηση του αδήριτου μηνύματός του, κανένας Ευρωπαίος ηγέτης δεν αμφισβητούσε ότι η μοίρα του ευρώ κρεμόταν από μία κλωστή.

Με τη χρήση ενός χάρτη που περιέγραφε πως οι χρηματοπιστωτικές αγορές οδηγούσαν τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων των ασθενέστερων κρατών της Ευρωζώνης σε μη βιώσιμα υψηλά επίπεδα, ο κ. Τρισέ ανακοίνωσε ότι η κρίση δεν περιοριζόταν πια στην Ελλάδα. Ένας από τους συμμετέχοντες θυμάται: «Ο Τρισέ είπε: Δεν πρόκειται πια για πρόβλημα μιας χώρας. Αφορά πολλές χώρες. Αφορά την Ευρώπη. Είναι παγκόσμιο. Πρόκειται για μια κατάσταση που επιδεινώνεται με ακραία ταχύτητα και ένταση».

Οι επισημάνσεις Τρισέ είχαν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Οι ηγέτες των μικρότερων χωρών της Ευρωζώνης που δεν είχαν πλήρη γνώση του τρόπου λειτουργίας των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών αγορών δεν είχαν αντιληφθεί ως εκείνη την ώρα τη σοβαρότητα της κρίσης. Αλλά ακόμη και οι πιο έμπειροι ηγέτες έμοιαζαν κατάπληκτοι. Ένας πρεσβευτής της ΕΕ θυμάται πώς άλλαξε η όψη του Γάλλου προέδρου μετά την ανάλυση των κινδύνων. «Ο Νικολά Σαρκοζί είχε γίνει κάτασπρος από την έκπληξη. Πρώτη φορά τον έβλεπα τόσο χλωμό», είπε.

Ο κ. Τρισέ είπε στους Ευρωπαίους ηγέτες ότι η κρίση οφείλονταν εν μέρει σε δικά τους σφάλματα γιατί μετά την εισαγωγή του ευρώ είχαν κατ’ επανάληψη αγνοήσει τις συστάσεις της ΕΚΤ για δημοσιονομική πειθαρχία. Η ΕΚΤ, πρόσθεσε, είχε πολλές φορές προειδοποιήσει για την ανάγκη αυστηρού ελέγχου του δημόσιου δανεισμού και των δημοσίων δαπανών. Επρόκειτο για το μοναδικό τρόπο διασφάλισης της συνοχής μιας ομάδας χωρών οι οποίες μοιράζονταν ένα νόμισμα χωρίς να έχουν προσχωρήσει σε πολιτική ή δημοσιονομική ένωση στα πρότυπα των ΗΠΑ. Οι κυβερνήσεις, ωστόσο, δεν είχαν ανταποκριθεί στα καθήκοντά τους και τώρα θα κατέβαλαν το κόστος. Ήταν καιρός να αναλάβουν τις ευθύνες τους, κατέληξε ο κ. Τρισέ με επισημότητα.

Η συζήτηση που ακολούθησε ήταν άκρως τεταμένη. Ο κ. Σαρκοζί ζήτησε από την ΕΚΤ να ακολουθήσει το παράδειγμα της αμερικανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας και της Τράπεζας της Αγγλίας, οι οποίες είχαν λάβει δραστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και προκειμένου να ξεπαγώσουν τις χρηματοπιστωτικές αγορές, είχαν προχωρήσει σε προγράμματα αγοράς κρατικών ομολόγων. «Ο Σαρκοζί φώναζε: Ελάτε, προχωρήστε, μη διστάζετε άλλο», θυμάται ένας αξιωματούχος. Τη θέση του Γάλλου ηγέτη υποστήριξαν επίσης ο Ιταλός πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ο Πορτογάλος Ζοσέ Σόκρατες και άλλοι πρωθυπουργοί από τον ευρωπαϊκό νότο.

Παρά ταύτα, η Γερμανίδα καγκελάριος Αγγέλα Μέρκελ έσπευσε σε υποστήριξη της ΕΚΤ, επιμένοντας ότι δεν είναι δυνατόν οι Ευρωπαίοι ηγέτες να υπαγορεύουν πολιτική στην κεντρική τράπεζα, από τη στιγμή που η ανεξαρτησία της διασφαλίζεται από τις ευρωπαϊκές συνθήκες. Όλοι οι παρόντες απέδωσαν προσοχή. Όχι μόνο γιατί η Γερμανία αποτελεί την πιο ισχυρή ευρωπαϊκή οικονομία αλλά και γιατί την ίδια εκείνη μέρα το γερμανικό Κοινοβούλιο είχε εγκρίνει τα κονδύλια του μεριδίου της γερμανικής συμμετοχής ύψους 22,4 δις ευρώ για τη διάσωση της Ελλάδας – επρόκειτο δε για την υψηλότερη χρηματοδότηση εντός της Ευρωζώνης. Τη θέση της Μέρκελ υποστήριξαν θερμά και οι πρωθυπουργοί της Ολλανδίας και της Φιλανδίας, Γιαν Πέτερ Μπαλκένεντε και Μάτι Βανχάνεν

Σε ό,τι αφορούσε τον ίδιο τον κ. Τρισέ, γνώριζε πολύ καλά πως η αγορά κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης εκ μέρους της ΕΚΤ αντιπροσώπευε μια πολιτική επιλογή – άκρως αμφισβητούμενη εξαιτίας των πιθανών πληθωριστικών της κινδύνων, αλλά απαραίτητη σε ακραίες καταστάσεις. Την προηγούμενη μέρα ωστόσο είχε πραγματοποιηθεί συνάντηση του ΔΣ της ΕΚΤ στη Λισαβόνα και μετά τη λήξη του, στη συνέντευξη Τύπου, ο κ. Τρισέ είχε δηλώσει ότι ο ίδιος και οι συνάδελφοί του δεν είχαν συζητήσει το σχετικό θέμα – πράγμα που ήταν τεχνικά αληθές επειδή δεν περιλαμβάνονταν στην ατζέντα της συνεδρίασης. Τώρα στη συνάντηση της Παρασκευής, ο προέδρος της ΕΚΤ δεν μπορούσε να κάνει πίσω, γιατί θα ήταν σαν να υπέκυπτε στις πιέσεις του Νικολά Σαρκοζί και των συμμάχων του. Κάθε πλήγμα στην ανεξαρτησία της ΕΚΤ θα μπορούσε να προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά.

Επομένως, εκείνο το βράδυ ο κ. Τρισέ πέρασε στην αντεπίθεση απέναντι σε όσους του ασκούσαν κριτική. Τους θύμισε ότι από τον Αύγουστο του 2007 η ΕΚΤ είχε ρίξει ρευστότητα εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων για την ενίσχυση του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος διασφαλίζοντας την προστασία του από κάθε ενδεχόμενο κατάρρευσης, αλλά ποτέ δε είχε ζητήσει από τους Ευρωπαίους ηγέτες να αναλάβουν συγκεκριμένα μέτρα ως όρο για να το κάνει. «Ο Τρισέ μίλησε πολύ σκληρά ως προς αυτό το ζήτημα», θυμάται ένας συμμετέχων. «Τους είπε: μη μου ζητάτε να κάνω κάτι. Θα κάνουμε ότι εμείς οι ίδιοι κρίνουμε κατάλληλο».

Η συνάντηση κινδύνευε να μετατραπεί σε μια αντιπαραγωγική αντιπαράθεση ανάμεσα στις δύο διαφορετικές φιλοσοφίες περί νομισματικής ένωσης που απέκλιναν και πριν ακόμη τη δημιουργία του ευρώ: το γερμανικό όραμα της δημοσιονομικής σωφροσύνης και της ανεξαρτησίας της κεντρικής τράπεζας και το γαλλικό όραμα μιας οικονομικής διακυβέρνησης για την Ευρώπη, με οδηγό τους εκλεγμένους πολιτικούς.

Σε πρακτικούς όρους ωστόσο, ήταν ανάγκη να βρεθεί μια λύση πριν το άνοιγμα των ασιατικών αγορών τη Δευτέρα. Οι 16 ηγέτες ζήτησαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το σχεδιασμό ενός ‘μηχανισμού σταθεροποίησης’ για την προστασία της Ευρωζώνης και έδωσαν εντολή στους Υπουργούς Οικονομικών της ΕΕ να προχωρήσουν σε έκτακτη σύνοδο την Κυριακή 1 Μαΐου με σκοπό την έγκριση του σχεδίου.

Η Αθήνα Γερμανική Πόλη (Ιστορία)

Δημοσιεύτηκε στο Athens Review of books, τεύχος 8 Ιουνιος 2010)

Πόσο να τα βάλουμε με τους Γερμανούς, ειδικά χρησιμοποιώντας τα στοιχεία εθνικής ταυτότητας; Ζούμε με τα χαρακτηριστικά που μας έδωσαν αυτοί, ακριβώς την εποχή που επιλέγαμε ποιοι θα είμαστε και τι πρόσωπο θα έχουμε. Το πρώτο πληθυντικό που χρησιμοποιώ είναι για εθνική χρήση. Η Αθήνα είναι γερμανική, είναι μια πόλη που οραματίστηκαν, σχεδίασαν και κατασκεύασαν Γερμανοί συχνά κόντρα στο, ας το πούμε, ντόπιο στοιχείο. Το παρελθόν της πόλης, που νοσταλγούμε, το παρόν της που δεχόμαστε ως κοινό από όλες τις γωνιές της Ελλάδας και του κόσμου, είναι λίγο- πολύ μια γερμανική, και γενικότερα ευρωπαϊκή κατασκευή που έχει αντισταθεί σε κάθε προσπάθεια να αντικατασταθεί από κάτι πιο ιθαγενές και αυτόχθονο. Ό,τι αγαπάμε κι ό,τι πιστεύουμε για μας, όποιο κομμάτι της πόλης μας προσφέρει ανοιχτό ορίζοντα και λίγη ομορφιά στην οποία αναγνωριζόμαστε, είναι ευρωπαϊκή κατασκευή. Και πρωτίστως γερμανική.


Η Αθήνα έχει κακή σχέση με το παρελθόν της, παρά την προσήλωσή της σε αυτό. Ο τουρίστας μπορεί να έρθει εύκολα σε επαφή με τον πέμπτο αιώνα προ Χριστού, αν και οι περισσότεροι δεν εκμεταλλεύονται τις ευκαιρίες καθώς φεύγουν κυνηγημένοι από τη σύγχρονη μεγαλούπολη αφού δουν βιαστικά την Ακρόπολη. Και η σύγχρονη μεγαλούπολη δεν έχει αναφορές στον εαυτό της. Τα τελευταία 180 χρόνια ζωής της είναι πολύ πιο δύσκολο να την παρακολουθήσεις και να την καταλάβεις από ότι το χρυσό αιώνα του Περικλή, ακόμα κι αν σπαταλήσεις μέρες και χρόνια ή μια ολόκληρη ζωή. Λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες η αυτοεκτίμηση ανέδειξε αρκετά τα ωραία της κομμάτια, αλλά τώρα με την κρίση αρχίζει να την καλύπτει πάλι η λινάτσα της περιφρόνησης. Στην Πανεπιστημίου τα μαρμάρινα σκαλιά των παλιών ιστορικών κτιρίων έχουν κοπεί άγαρμπα στις άκρες από τους νεαρούς των συγκρούσεων με την Αστυνομία στα πλαίσια ενός εθίμου καταστροφής του δημόσιου χώρου που μέχρι τώρα σεβόταν τα μνημεία, και κανένας δεν φαίνεται να ενοχλείται. Από το κέντρο της πόλης λείπει η αγάπη, το χάδι του βλέμματος. Αυτοί που το αγαπούν κουράστηκαν, ή δεν είναι αρκετοί. Ίσως ποτέ δεν ήταν.



Μια διπλή ζωή

Ανοίγοντας το βιβλίο του Μπίρη, στην πρώτη κιόλας σελίδα του πρώτου κεφαλαίου με τίτλο Η ΠΟΛΙΣ ΕΡΕΙΠΙΟΝ, πέφτει το μάτι στην πρώτη παράγραφο, στην τελευταία φράση: ‘Οι δε εντόπιοι Τούρκοι, αναχωρούντες έχυνον πικρότατα δάκρυα…» Είναι ένα απόσπασμα από την Ιστορία των Αθηνών, του Διον. Σουρμελή, (εκδ Β 1853) και δίνει μια εικόνα της Αθήνας που δεν έχουμε συνηθίσει να φανταζόμαστε. Κάποιοι άνθρωποι ζούσαν εδώ και αναγκάστηκαν να φύγουν: είναι κάτι που ξεχνάμε όταν για παράδειγμα επαναλαμβάνουμε το κλισέ που θέλει την Αθήνα να είναι ένα ασήμαντο χωριό το 1830. Ένας χώρος δηλαδή έρημος, που μπορούσε να σχεδιαστεί από την αρχή με την αισθητική και τις απόψεις των κατοίκων ενός καινούργιου κράτους, μιας καινούργιας χώρας ουσιαστικά.

Ωστόσο τα πράγματα ήταν πιο περίπλοκα. Η Αθήνα ήταν μια μικρή πόλη κι όχι χωριό, όπως συνήθως λέμε, αλλά υπήρχε σαν φαντασιακή αναφορά στην πνευματική και καλλιτεχνική ζωή των Ευρωπαίων από αιώνες ήδη. Ζούσε ένα είδος παράλληλης ζωής, διπλής ζωής. Ζούσε μια ζωή στην πραγματικότητα, στην ξερή Αττική με τις κακουχίες του επαναστατικού πολέμου που ακολούθησαν τους δύσκολους τελευταίους αιώνες της οθωμανικής περιόδου, και μία άλλη ζωή στα οράματα των διανοουμένων της Ευρώπης, στις αναζητήσεις των εικαστικών καλλιτεχνών, αρχιτεκτόνων και πολεοδόμων, στις αναφορές των ηγεμόνων, των φιλοσόφων, των ποιητών. Η Αθήνα ήταν ουσιαστικά στον πληθυντικό, αι Αθήναι. Δυο –τουλάχιστον- παράλληλες πόλεις και παράλληλες ζωές που δυσκολεύτηκαν πολύ να συγκατοικήσουν.

Στην πραγματική Αθήνα του 1830, οι Τούρκοι έκλαιγαν φεύγοντας, αφού είχαν πουλήσει τα κτήματα τους. Με το πρωτόκολλο του Λονδίνου οι δυο αντίπαλοι, η Οθωμανική αυτοκρατορία και η Ελλάδα, έδιναν αμνηστία στους εκατέρωθεν κατοίκους που είχαν πάρει μέρος σε εχθροπραξίες, και επιτρεπόταν για ένα χρόνο η μετανάστευση όσων ήθελαν σε αντίστοιχα μέρη. Μπορούσαν να πουλήσουν τα κτήματά τους και να φύγουν. Οι Τούρκοι της Αθήνας πουλούσαν πολύ φτηνά με δεδομένες τις συνθήκες. Η πόλη άλλαζε χέρια με τεράστια ταχύτητα και μεγάλη ευκολία. Ένα σωρό άνθρωποι από όλη την Ευρώπη και την Οθωμανική Αυτοκρατορία έρχονταν και αγόραζαν εκτάσεις. Ο στρατηγός Μακρυγιάννης ήταν ανάμεσα σε αυτούς που αγόρασαν κτήματα, ο ναύαρχος Μάλκολμ αγόρασε ένα χτήμα πολύ μακριά από την πόλη, τότε, το σημερινό Άσυλο Ανιάτων, πλούσιοι Χιώτες τραπεζίτες και έμποροι, ο Φαναριώτης ηγεμών της Μολδοβλαχίας Σούτσος, άνθρωποι που έβλεπαν την πόλη να έχει λαμπρό μέλλον εν ολίγοις, και ταυτόχρονα μεγάλες προοπτικές κέρδους.

Ανάμεσα στους αγοραστές ήταν οι αρχιτέκτονες Σταμάτης Κλεάνθης και Εδουάρδος Σάουμπερτ, σπουδαγμένοι και οι δυο στο Βερολίνο. Κι εδώ, με αυτούς τους δυο περισσότερο από όσο με κάθε άλλον επενδυτή και οραματιστή, γίνεται η πρώτη συνάντηση μεταξύ των δυο Αθηνών.

Η πορεία του Κλεάνθη είναι ιδανική για να φέρει σε επαφή τον οραματισμό με την πράξη. Γεννημένος στο Βελβεντό της Κοζάνης είχε μεταναστεύσει πολύ νέος στο ανθηρό Βουκουρέστι. Ανήκε σε εκείνη τη λαμπρή και ενθουσιώδη νεολαία που στρατεύτηκε στον Ιερό Λόχο του Υψηλάντη και αποδεκατίστηκε στο Δραγατσάνι. Εκεί είχε πιαστεί κι εκείνος αιχμάλωτος, αλλά κατάφερε να δραπετεύσει και να πάει στη Βιέννη. Ύστερα σπούδασε αρχιτεκτονική πρώτα στη Λειψία και μετά στο Βερολίνο. Εκεί του έδωσαν το επίθετο Κλεάνθης, Σταματίου τον έλεγαν κανονικά. Τον ονόμασαν Κλεάνθη προς τιμή του αρχαίου φιλοσόφου- και προς ταύτιση βέβαια μαζί του, πράγμα που δείχνει πώς έβλεπε το ευρωπαϊκό περιβάλλον έναν Έλληνα της εποχής που αγωνιζόταν σε όλους τους τομείς, και πώς έβλεπε και ο ίδιος τον εαυτό του: απευθείας απόγονο των αρχαίων.

Στην αρχιτεκτονική ο Σταμάτης Κλεάνθης είχε δάσκαλο το μεγαλύτερο όνομα του νεοκλασικού ρεύματος, τον Χανς Ντίτριχ Σίνκελ. Το κίνημα της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής είχε απλωθεί στην Ευρώπη σαν αντίδραση στο ροκοκό και το μπαρόκ, σαν μια ανάγκη για λιτότητα στις φόρμες των κτιρίων, και νέα επιστροφή στις πηγές, εκεί που είχε στραφεί και η αναγέννηση. Πίσω, στους Ρωμαίους. Ακόμα καλύτερα, στους Έλληνες. Στο γερμανικό χώρο το κίνημα είχε βρει τους πιο ενθουσιώδεις οπαδούς. Κι όχι τυχαία. Η ευγενική απλότητα και το ήρεμο μεγαλείο του πνεύματος της κλασικής εποχής, όπως το έβλεπε ο νεοκλασικισμός και ήθελε να το αναπαράγει, ήταν ιδανικά για να εκφράσουν την αντίθεση των νέων εθνικών πολιτικών ιδεωδών της εποχής εκείνης με το κατεστημένο των αυτοκρατοριών ή των πολλών μικρών κρατιδίων που δεν ήταν ακόμα εθνικά κράτη. Ακόμα και των αυτοκρατοριών που ένοιωθαν την ανάγκη για ανανέωση. Και το περίεργο είναι ότι αυτή η φάση που έμελλε να είναι θυελλώδης για την Ευρώπη, όπου τα έθνη έπρεπε να βρουν τα χαρακτηριστικά τους και να συσπειρωθούν σε κράτη, εκφράστηκε αρχιτεκτονικά ενιαία, δηλαδή με το αρχαίο ελληνικό ιδεώδες, το νεοκλασικισμό. Στις ΗΠΑ χτίστηκε νεοκλασικό το κτίριο του Καπιτωλίου. Νεοκλασική χτίστηκε η Πετρούπολη, το Βερολίνο, το Μόναχο, νεοκλασική και η Αθήνα.

Προπάντων η Αθήνα.


Ο Κλεάνθης με το φίλο του τον Σάουμπερτ είχαν έρθει από το 1828 στην Ελλάδα και εργάζονταν με τον Καποδίστρια. Είχαν τίτλο «Αρχιτέκτονες της Κυβέρνησης» Σχεδίαζαν δημόσια κτίρια, επέβλεπαν και ταυτόχρονα δίδασκαν, «όσους νέους του ορφανοτροφείου Αιγίνης είχαν την κλίση». Όταν ο Καποδίστριας δολοφονήθηκε, εγκατέλειψαν το δημόσιο και εγκαταστάθηκαν πρώτα στο Ναύπλιο και μετά στην Αθήνα. Κι εκεί στην Αθήνα αγόρασαν από έναν από εκείνους τους Τούρκους που «έκλαιαν φεύγοντες» ένα κτήμα στο Ριζόκαστρο με ένα σπίτι μισογκρεμισμένο επάνω, το οποίο επισκεύασαν και το επέκτειναν, το γνωστό μας Πρώτο Πανεπιστήμιο.

Το όραμα και το χώμα

Με τι μοιάζει η πόλη την εποχή εκείνη, που οι δυο ζωές της αρχίζουν να συγκλίνουν; Είναι γκρεμισμένη η μισή από την πολιορκία του Κιουταχή και από όλα τα χρόνια του επαναστατικού πολέμου. Στην Ακρόπολη υπάρχει ακόμα τουρκική φρουρά, κι ας φεύγει ο άμαχος πληθυσμός. Σε πολλά σημεία δεν μπορείς να περάσεις το δρόμο από τα σωριασμένα οικοδομικά υλικά των γκρεμισμένων σπιτιών. Οι ρεπόρτερ της εποχής, περιηγητές και συνοδοί των στρατηγών που την επισκέπτονται, δηλώνουν την απογοήτευσή τους. Δεν αναγνωρίζουν «τας ιοστεφείς Αθήνας» βλέποντας τα καινούργια ερείπια πεσμένα πάνω στα παλιά. Αναζητούν την Αγορά και το Λύκειο και διάφορα μέρη για τα οποία είχαν διαβάσει, και βρίσκουν σωρούς από πέτρες, που δεν ξέρουν πότε κι από πού σωριάστηκαν.

Είχαν την απαίτηση να βρουν ανέγγιχτη μια πόλη του 5ου αιώνα προ Χριστού, άντε και με τις ρωμαϊκές της βελτιώσεις και προεκτάσεις, αγνοώντας τους έντεκα αιώνες που πέρασαν, τους πολέμους που την είχαν καταστρέψει πολλές φορές, και αυτή και την Ακρόπολη, τις αλλαγές θρησκειών και τα άλλα δεινά που πέρασαν από πάνω της. Όπως και οι σημερινοί Αθηναίοι, είχαν κι εκείνοι ένα κενό στην ιστορική τους γνώση, σαν η Αθήνα να είχε κοιμηθεί όχι για εκατό χρόνια όπως η βασιλοπούλα του παραμυθιού, αλλά τουλάχιστον για χίλια.

Η κοινή γνώμη της Ευρώπης, που ήδη έπαιζε ρόλο πολιτικό, απόδειξη το πώς άλλαξε η ευρωπαϊκή πολιτική μετά τη σφαγή της Χίου, οι καλλιτέχνες και οι διανοούμενοι της ανυπομονούσαν να δεχτούν τη νέα χώρα στην αγκαλιά τους, και να τους ανοίξει κι εκείνη τη δική της, όχι για να εντρυφήσουν στο νότο των Βαλκανίων, αλλά για να μελετήσουν σε βάθος και επί τόπου τις ρίζες τους. Η αρχαιότητα είχε την αίγλη. Η Ελλάδα ήταν πια κάτι σαν τους Άγιους Τόπους που θα έδινε την ευλογία της στους πιστούς του πνεύματος, φέρνοντας κάτι από τη δροσιά των προχριστιανικών ιδεών στους άπληστους πλέον για γνώση αλλά και ιστορική συνείδηση ευρωπαίους. Τι απογοήτευση η Αθήνα!

Μια πόλη γκρεμισμένη λοιπόν. Καταθλιπτικό, αλλά αν το σκεφτεί κανείς, τι καλύτερο για να χτιστεί η νέα, σχεδιασμένη από την αρχή, φιλόδοξη πρωτεύουσα ενός νέου φιλόδοξου κράτους; Οι δυο δραστήριοι αρχιτέκτονες άρχισαν αμέσως να κάνουν το τοπογραφικό της. Θα μπορούσαν να φτιάξουν ένα σχέδιο για μια πόλη που θα αναδείκνυε επιτέλους τα ερείπια σαν μνημεία. Τα αρχαία ερείπια, εννοείται. Τέρμα τα κάστρα και οι πυριταδοποθήκες, τέρμα τα τζαμιά αλλά και οι χριστιανικές εκκλησίες μέσα στους αρχαίους ναούς. Η αρχαία Αθήνα θα ελευθερωνόταν από τη σύγχρονη πόλη, που ήταν και μισογκρεμισμένη επιπλέον. Και γύρω της θα σχεδιαζόταν μια υπέροχη ευρωπαϊκή πόλη, με αναφορά στην αρχαία, εμπνευσμένη από αυτήν.


Τι θαυμάσια ιδέα! Όλοι εκείνοι οι κτηματίες που είχαν αγοράσει γη, και οι παλιοί ιδιοκτήτες μαζί, πήγαν στους δυο φίλους και ζήτησαν το σχέδιο να είναι για πρωτεύουσα, να διεκδικήσουν τη θέση αυτή από το νέο βασιλιά στον οποίον είχαν υποβληθεί μερικές ακόμα υποψηφιότητες.

Και αλήθεια, γιατί έπρεπε να γίνει η Αθήνα πρωτεύουσα; Υπήρχαν πολύ πιο ενδιαφέρουσες προτάσεις. Η Ερμούπολη ήταν μια πόλη ολοκαίνουργια, αμιγώς ελληνική, χτισμένη από τους πρόσφυγες της Χίου μέσα σε λίγα χρόνια, και την κατοικούσε εκείνη η αστική τάξη που χρειαζόταν το καινούργιο κράτος. Το Ναύπλιο και η Αίγινα είχαν ήδη παίξει το ρόλο της πρωτεύουσας, τα Μέγαρα, η Κόρινθος, το Άργος και η Τρίπολη τον διεκδικούσαν. Ίσως να είχε προτιμηθεί κάποια από αυτές αν δεν ήταν ο Λουδοβίκος της Βαυαρίας.

Αν η Βαυαρία δεν ήταν ένα μικρό βασίλειο το 1830, πιθανότατα η Αθήνα να μην ήταν τόσο πολύ βαυαρική (και γερμανική γενικότερα, οι αρχιτέκτονες και οι πολεοδόμοι που τη σχεδίασαν είχαν σπουδάσει και σε άλλες γερμανικές πόλεις εκτός Βαυαρίας, κυρίως στο Βερολίνο). Αλλά οι μεγάλες δυνάμεις που υπέγραψαν το πρωτόκολλο του Λονδίνου αναζητούσαν το μικρό ουδέτερο κράτος που θα προμήθευε ηγεμόνα στην καινούργια χώρα. Μικρό και ουδέτερο, ανίσχυρο και ακίνδυνο για τις Μεγάλες Δυνάμεις, να μη γέρνει σε καμία πλευρά από τις τρεις τους. Στα μέρη της σημερινής Γερμανίας υπήρχαν άφθονα τέτοια. Ο Λεοπόλδος της Σαξωνίας αρνήθηκε το θρόνο, και τότε ήρθε η σειρά του νεαρού Όθωνα, γιου του Λουδοβίκου της Βαυαρίας. Η Βαυαρία είχε γίνει βασίλειο μόλις λίγα χρόνια πριν, το 1806. Ο Λουδοβίκος είχε εκδηλώσει τον φιλελληνισμό του από την αρχή της επανάστασης, είχε πολύ ξεκάθαρες ρομαντικές απόψεις, ήταν συλλέκτης, φιλότεχνος, ο άνθρωπος που γέμισε το Μόναχο με νεοκλασικά κτίρια.

Επίσης ο άνθρωπος αυτός ήταν ο κύριος υπεύθυνος για την επιλογή της Αθήνας. Ας ήταν γεμάτη ερείπια, ας μη βρισκόταν σε βολική θέση για να ελέγχει το χώρο (ακόμα και σήμερα δεν είναι άβολο να πρέπει να ταξιδέψεις από την πρωτεύουσα οπουδήποτε αλλού;). Η Αθήνα ήταν απλώς η Αθήνα. Είχε την αίγλη του μακρινού παρελθόντος, πολύ σημαντική στο κοινό αίσθημα των Ευρωπαίων και στη στάση τους υπέρ της επανάστασης. Ήταν από τις πόλεις η πιο φιλολογική και πιο καλλιτεχνική, οπότε δεν έπαιζε ρόλο αν δεν είχε μείνει δρόμος όρθιος από τον πόλεμο. Εξάλλου, όπως απεδείχθη τα ερείπια ήταν μάλλον προς όφελός της, άλλα πράγματα την κατάστρεψαν ήδη από τις πρώτες της ώρες. Τα ερείπια ήταν η μεγαλύτερη ευκαιρία που μπορούσε να της τύχει. Μια πόλη από την αρχή; Πότε θα της ξανασυνέβαινε;

Και ήταν όντως η στιγμή. Μπορεί σήμερα το κέντρο της να μας φαίνεται μικρό και κουρασμένο, ωστόσο είναι το μοναδικό της κομμάτι που σχεδιάστηκε από την αρχή, με μεγάλες φιλοδοξίες. Το μόνο που ξεκίνησε με βάση ένα αληθινό πολεοδομικό σχέδιο.

Ήταν η πρώτη και τελευταία ευκαιρία της Αθήνας. Να σχεδιαστεί και να κτιστεί καινούργια, ξεκινώντας μέσα από τα ερείπια και πάνω στις ερημιές.

Τώρα πια που τόσο πολύ έχει αλλάξει το κέντρο της και με τόσες ελλείψεις χτίστηκε η περιφέρειά της, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι οι Γερμανοί και ειδικά οι Βαυαροί ήταν μια ευτυχής συγκυρία. Δεν κινδύνευαν να πέσουν στον πειρασμό να την σχεδιάσουν πιο «γερμανική», γιατί εκείνη τη στιγμή λάτρευαν ακριβώς αυτό το στυλ, το ελληνικό. Δεν είχαν μεγάλο κράτος σαν τους άλλους τρεις, τα ιδεώδη λοιπόν του νεοκλασικισμού, που ενσωμάτωνε συμβολικά τη λειτουργία ενός εθνικού κράτους, ήταν ακριβώς αυτά που τους κινούσαν. Κι αυτά που είχε ανάγκη ακόμα περισσότερο κι από τους ίδιους, η Ελλάδα. Είχε ανάγκη αυτές τις καθαρές γραμμές που αναδείκνυαν τις έννοιες του έθνους και του νόμου, του κράτους και της κυβέρνησης μέσα σε μια πόλη που θα λειτουργούσε αποτελεσματικά και θα ήταν κέντρο, όχι μόνο της εξουσίας αλλά και του εθνικού χώρου.



Και ίσως επειδή ήταν γερμανοί να τη σχεδίασαν με τόσο αυστηρή προσήλωση στα κλασσικά της πρότυπα.

Αυτό αναζητούσαν εξάλλου στην Αθήνα. Την πηγή της έμπνευσης τους για το νεοκλασικό στυλ, έναν ρυθμό αρχιτεκτονικό που συνδύαζε απλές γραμμές- απλές σε σχέση με το μπαρόκ και το ροκοκό- με επίσημο ύφος που θα εξέφραζε τη σιγουριά των νέων εθνικών εξουσιών απλά και λειτουργικά. Οι γερμανοί, ηγεμόνες και αρχιτέκτονες, είχαν ανάγκη αυτό το κίνημα. Δημιούργησαν νεοκλασικές πόλεις σαν το Μόναχο και το Βερολίνο. Όποιος έχει περπατήσει στη λεωφόρο «Υπό τας φιλύρας» (Unter den Linden) θα έχει οπωσδήποτε σκεφτεί τις ομοιότητες με κάποια ιδεατή Αθήνα στον αρχιτεκτονικό ρυθμό των κτιρίων. Υπάρχει βέβαια μια μεγάλη διαφορά, μεγαλύτερη και από το γεγονός ότι στην Αθήνα έχουν απομείνει ενιαία μόνα τα τρία κτίρια του κέντρου, η Βιβλιοθήκη, το Πανεπιστήμιο και η Ακαδημία. Κι αυτή η διαφορά είναι το πλάτος των πεζοδρομίων. Στο Βερολίνο οι οικοπεδούχοι μάλλον δεν θα πλούτισαν τόσο όσο στην Αθήνα, αλλά επέτρεψαν ανοιχτούς ορίζοντες στους περιπατητές των επόμενων γενεών και άνετο χώρο στις ρίζες των μεγάλων αυτών δέντρων που τις λέμε φλαμουριές ή φιλύρες.

Το μοναδικό σχέδιο πόλης που είχαμε ποτέ

Αυτή η γερμανική ευκαιρία δόθηκε στην καινούργια πόλη. Αν ήταν Γάλλοι ή Άγγλοι οι δημιουργοί της, είναι πιθανό να μην τη σχεδίαζαν τόσο αυστηρά νεοκλασική. Αν ήσαν Ρώσοι, για να αναφέρουμε μόνο τις τρεις εγγυήτριες Δυνάμεις, πιθανόν να την προτιμούσαν πιο βυζαντινή. Ίσως και οι τρεις απ’ αυτούς να προσπαθούσαν να την κάνουν περισσότερο αντιπροσωπευτική του δικού τους προσώπου, να θέσουν περισσότερο τη σφραγίδα τους. Δεν μπορούμε να ξέρουμε.

Από τη μια μεριά λοιπόν ο Λουδοβίκος με τον κλασικό ρομαντισμό του ή τον ρομαντικό κλασικισμό του (ισχύουν και τα δυο το ίδιο) από την άλλη το σύμπαν έτοιμο να τον βοηθήσει επειδή ήθελε κάτι τόσο πολύ. Το σύμπαν με τη μορφή της κοινότητας των Αθηναίων που πρότειναν μια σειρά διευκολύνσεις για να προτιμηθεί η πόλη τους, τις οποίες με διάφορες δικαιολογίες αργότερα τις ακύρωσαν ουσιαστικά, αλλά τότε τις εμφάνισαν συνημμένες στο σχέδιο Κλεάνθη- Σάουμπερτ.





Το σχέδιο συντάχθηκε και υποβλήθηκε τον Δεκέμβριο του 1832, εγκρίθηκε από την Αντιβασιλεία, και επικυρώθηκε με Βασιλικό Διάταγμα στις 6 Ιουλίου 1833



Η πολεοδομική πρόταση των Κλεάνθη-Σάουμπερτ για την πόλη των Αθηνών του 1833 (Πηγή: Κ. Μπίρης, Αι Αθήναι από του 19ου εις τον 20όν αιώνα, Αθήνα 1966)



Ήταν ένα σχέδιο που προέβλεπε να απαλλοτριωθεί η μισή παλιά πόλη για να γίνουν ανασκαφές. Και πάλι λίγο ήταν για τις ασίγαστες όπως αποδείχτηκαν αρχαιολογικές ανάγκες της Αθήνας. Το άλλο μισό κομμάτι της παλιάς πόλης έμπαινε στο σχέδιο αλλά όχι όπως ήταν. Θα γίνονταν νέοι δρόμοι και κανονικά τετράγωνα.

Υπήρχε ένα ισοσκελές τρίγωνο με κορυφή τη σημερινή πλατεία Ομονοίας, σκέλη τις οδούς Πειραιώς και Σταδίου, και βάση την οδό Ερμού. Οι άκρες ήταν ο Πειραιάς, το Στάδιο και η Ακρόπολη. Στα πόδια της άνοιγε και απλωνόταν η πόλη. Στην κορυφή του τριγώνου θα γίνονταν τα ανάκτορα, κορυφή της κρατικής εξουσίας

Ο προσανατολισμός των σκελών του τριγώνου δεν ήταν τυχαίος: «Συναντώνται», σημειώνουν οι Κλεάνθης και Σάουμπερτ στο υπόμνημά τους, «κατά τοιούτον τρόπον ώστε ο εξώστης των Βασιλικών ανακτόρων να απολαμβάνει ταυτοχρόνως του γραφικού Λυκαβηττού, του Παναθηναϊκού Σταδίου, της πλούσιας εις υπερήφανους αναμνήσεις Ακροπόλεως, και των πολεμικών και εμπορικών πλοίων του Πειραιώς» (Μπίρης). Οι οδοί Πειραιώς και Σταδίου διακόπτονταν, συμμετρικά ως προς τα Ανάκτορα, από τις αντίστοιχες τετράγωνες πλατείες Μπόρσας (Χρηματιστηρίου) και Θεάτρου. Είναι οι σημερινές Πλατείες Κουμουνδούρου και Κλαυθμώνος, οι οποίες πράγματι είναι συμμετρικές, κάτι που δεν το συνειδητοποιεί κανείς εύκολα μέσα στο σημερινό χάος της Αθήνας. Οι Πειραιώς και Σταδίου κατέληγαν σε δυο κυκλικές πλατείες-όρια της Πόλης: η μεν πλατεία Κέκροπος στη μεγάλη διασταύρωση των δυτικών παραδοσιακών υπεραστικών οδών της παλιάς πόλης κοντά στο σημερινό Γκάζι, η δε πλατεία Μουσών στην ανατολική Πύλη των Μεσογείων, τη σημερινή πλατεία Συντάγματος. Το πιο ωραίο ήταν τα βουλεβάρτα που ένωναν τις πλατείες δημιουργώντας ένα τετράγωνο. Θα είχαμε κι εμείς βουλεβάρτο υπό τας φιλύρας, τους κέδρους, ή τους ευκαλύπτους, τι προτιμάτε;



Οργανωμένα συμφέροντα ανοργανωσιάς

Το σχέδιο εγκρίθηκε, ξεκίνησαν οι εργασίες, αλλά μόλις χαράχτηκαν οι γραμμές στο έδαφος και είδαν πόσες πολλές απαλλοτριώσεις έπρεπε να γίνουν, αμέσως άρχισαν οι αντιρρήσεις από τους οικοπεδούχους. Αυτοί που είχαν αγοράσει 70 λεπτά το στρέμμα ήθελαν τώρα να γίνει η εκτίμηση με τιμή 3 δραχμές. Έκαναν επιτροπές, προτάσεις ελιγμούς, κόψε ράψε το σχέδιο, να στενέψει η Ερμού, να φαγωθεί μια στοά, μια αγορά, να γίνουν 12 μ. οι δρόμοι αντί για 15 από την Αιόλου και ανατολικά, να στενέψει η Σταδίου, να στενέψει η Πειραιώς. Τα δέχτηκαν αυτά, ξαναεγκριθηκε το σχέδιο. Μετά άρχισαν να διαμαρτύρονται οι οικοπεδούχοι που θα απαλλοτρίωναν, κοντά στην Ακρόπολη, γιατί η πρόταση για την απαλλοτρίωση ήταν για 20 λεπτά.



Βρήκαν και γι αυτό μια λύση συμβιβαστική, δόθηκε η υπόσχεση ότι θα το αναλάβει ο Δήμος που θα δημιουργούνταν με λεφτά του κράτους. Και μετά έγινε η θεμελίωση με χαρές και πανηγύρια. Πάει να ξεκινήσει η χάραξη, αλλά βγαίνει ένας μηχανικός και λέει, δεν γίνεται, δεν χαράζεται αυτό το σχέδιο. Αδύνατον. Δεν είναι καλά σχεδιασμένο, θα δημιουργηθούν διαφορές στους οικοπεδούχους. Σταμάτησαν όλες οι εργασίες, περίμεναν τα καράβια με τα οικοδομικά υλικά, δεν κινούνταν τίποτε.



Ο Μάουρερ, ο νομομαθής αντιβασιλιάς, ήρθε επειγόντως στην Αθήνα. Το θέμα στην ουσία ήταν τα οικόπεδα, πώς δεν θα χάνανε εκτάσεις όταν θα περνούσαν οι δρόμοι. Υπήρχαν ιδιοκτήτες που έσπερναν φήμες. Ακουγόταν ας πούμε ότι θα ερχόταν ο Κριεζώτης από την Εύβοια με στρατό, με τα παλικάρια του, για να μην αφήσει να περάσει ο δρόμος από το κτήμα του το Ροδακιό, Ερμού και Βουλής.

Τους ερχόταν βαριά τόση ρυμοτομία, τόση οργάνωση, όλων αυτών των ανθρώπων που είχαν συνηθίσει προφανώς να ζουν με άλλες συνθήκες.

Για να λυθεί το αδιέξοδο ειδοποιήθηκε ο Λουδοβίκος της Βαυαρίας, κι έστειλε τον Λέον Φον Κλέντσε εδώ να βοηθήσει την κατάσταση. Ήταν ο βασιλικός αρχιτέκτονας και πολεοδόμος. Το σχέδιο Κλεάνθη- Σάουμπερτ ήταν πολύ φιλόδοξο για τα μέσα που διέθετε το κράτος και για τις απαιτήσεις των οικοπεδούχων. Δεν υπήρχαν λεφτά για τόσες απαλλοτριώσεις.

Ο Κλέντσε μίκρυνε την πόλη. Λιγότερο σχέδιο. Λιγότερα προβλήματα. Στένεψε τους φαρδείς δρόμους. Έστριψε σε κάποια σημεία που υπήρχαν κτήματα πολύ δύσκολο να απαλλοτριωθούν, γενικά υποχώρησε σε έκταση δημόσιων χώρων. Επίσης κατάργησε τα βουλεβάρτα, και δυστυχώς δεν λείψανε σε κανέναν να τα ζητήσει και να γίνουν. Έτσι έγινε η Αθήνα χωρίς βουλεβάρτα. Ακόμα και η λέξη εξαφανίστηκε από τη γλώσσα πριν καν φυτευτεί. Ας στεναχωρηθούν και οι φιλόλογοι λίγο. Ήρθε μετά ως μπουλβάρ, θεατρικό είδος, και άντε να σου θυμίσει χαμένες λεωφόρους με δενδροστοιχίες.

Και στην παλιά πόλη, είπε ο Κλέντσε, δεν χρειάζεται να γίνουν ευθείες οι δρόμοι. Ας μείνουν όπως είναι. Γενικά του άρεσαν τα γραφικά μεσαιωνικά δρομάκια.

Έτσι κουτσουρεμένο το σχέδιο εγκρίθηκε ξανά. Ο Κλέντσε είχε αλλάξει και όλα τα ονόματα των Κλεάνθη Σάουμπερτ, δημιουργώντας κάποιο χάος στην πρώτη πολεοδόμηση της Αθήνας.

Πολύ συχνά οι ιστορικοί, τα βάζουν με τον Κλέντσε. Αυτός φταίει για όλα, που στένεψε τους δρόμους, έκανε λοξή τη Σταδίου, τη λένε Σταδίου και στο Στάδιο δεν φτάνει. Ο Μπίρης τον κατηγορεί για τις απόψεις του γενικότερα και για το ότι άλλαξε τα ονόματα των δρόμων. Υποπτεύεται ότι ήθελε να εκμεταλλευτεί τη δουλειά των προηγούμενων, αφού εξέδωσε μετά στη Γερμανία το σχέδιο χωρίς να τους αναφέρει. Αυτόν λοιπόν πρέπει να καταριόμαστε για το χάλι μας το σημερινό!

Και το κάνουμε με ευκολία, γιατί ήταν και γερμανός. Ενώ ο έλληνας είχε κάνει το καλό το σχέδιο που δεν άφησε η Βαυαροκρατία να εφαρμοστεί! Αυτές οι απόψεις είναι αρκετά διαδεδομένες, έχουν υποστηριχτεί πολύ σοβαρά από πολλούς συγγραφείς πχ τον Δημήτρη Φωτιάδη στο έργο του «Όθων», που είχε μεγάλη διάδοση στο αριστερό κοινό, και ακόμα συχνά ανακυκλώνονται. Στη γνωστή πια ανάγκη να φορτωθούν όλα στους κακούς ξένους αφήνονταν έκδηλες και οι αντιφάσεις της άποψης αυτής. Λες και δεν ήταν η στάση των κατοίκων που έκανε αδύνατη την υλοποίηση του σχεδίου. Ο Κλέντσε απλώς πρότεινε έναν συμβιβασμό με το κύρος μάλιστα του «βασιλικού αρχιτέκτονα» για να μπορέσουν να ξεκινήσουν να χτίζουν.

Τα βιβλία πάντως που αναφέρω εδώ είναι πολύ πιο νηφάλια και παραδέχονται ότι η κυριότερη αιτία για τη διαρκή μείωση των δημόσιων χώρων ήταν η αντίσταση των ιδιοκτητών, κι αν έφταιγαν σε κάτι οι Βαυαροί ήταν το ότι δεν μπορούσαν να τους παρακολουθήσουν σε όλους τους τρομερούς ελιγμούς που έκαναν και τις καθυστερήσεις που προκαλούσαν.

Για να χτιστεί η Αθήνα προσέφεραν πολλοί εθνικοί ευεργέτες χρήματα για τα δημόσια κτίρια. Χρειάζονταν όμως περισσότεροι ευεργέτες. Όλοι οι κτηματίες, οι οικοπεδούχοι, όλοι οι ιδιοκτήτες έπρεπε να είναι ευεργέτες, για να προσφέρουν στους δρόμους και στις πλατείες το χώρο που χρειάζονταν. Έκαναν ακριβώς το αντίθετο. Πολέμησαν σθεναρά για κάθε μέτρο πεζοδρομίου που ζητούσε το σχέδιο. Τέσσερις φορές κόντεψαν να καταφέρουν να μικρύνει το Σύνταγμα, και χρειάστηκε ο Όθων να επέμβει για να σταματήσουν. Η μισητή απόλυτη μοναρχία είχε και αυτή την πλευρά, που προφανώς την έκανε ακόμα πιο μισητή. Ανάγκαζε τους ιδιοκτήτες να απαλλοτριώνουν μέτρα των οικοπέδων τους και των κτημάτων τους για να γίνονται δρόμοι. Δέκα χρόνια ακόμα να είχε κρατήσει η μισητή μοναρχία, η Αθήνα πιθανότατα θα είχε μεγαλύτερες πλατείες και πεζοδρόμια. Εξάλλου πολλές μεγάλες πόλεις ευρωπαϊκές απέκτησαν μεγάλους δρόμους χάρις σε απόλυτους μονάρχες. Ίσως η έννοια της φωτισμένης μοναρχίας να δικαιώνεται εκ των υστέρων χάρις στο φως που μπορεί να απολαμβάνει κανείς όταν ζει και κυκλοφορεί σε δρόμους φαρδείς, σε πόλεις με πλατείες.



Η μοίρα της Αθήνας

Η Αθήνα δυστυχώς δεν μπόρεσε να αποκτήσει άλλα τέτοια σχέδια, πέρα από το βασικό της τρίγωνο. Στα όρια του τα μεγάλα χτήματα ρυμοτομήθηκαν με τον στενότερο και πυκνότερο δυνατό τρόπο από τους ίδιους τους κτηματίες. Μικρά οικόπεδα, για να πουληθούν εύκολα, στενοί δρόμοι αλλά πυκνοί δρόμοι, για να έχει να τους φροντίζει το κράτος, στενά πεζοδρόμια, για να μη χαθούν εκτάσεις, καθόλου πλατείες ούτε και τίποτε που να μοιάζει με χώρο δημόσιο. Με βάση τα σχέδια αυτά πουλούσαν τα οικόπεδα, στη συνέχεια με την πολιτική πίεση των πολλών ιδιοκτητών το σχέδιο εγκρινόταν. Έτσι επεκτάθηκε η Αθήνα, έτσι χτίστηκε η Ελλάδα σε γενικές γραμμές.

Στα μικρά εκείνα οικόπεδα χτίστηκαν σπίτια που φάνταζαν δυσανάλογα επιβλητικά με το ασφυκτικό τους πλαίσιο, είχαν ωστόσο σε πρώτη φάση το νεοκλασσικό τους στυλ πολύ συχνά, τα φουρούσια και τα ακροκέραμά τους, τις καρυάτιδες και τα αετώματα τους, ακόμα και λίγη αυλίτσα ή κηπάκι. Δεν είχαν δρόμο μπροστά, δεν είχαν αρκετό πεζοδρόμιο, αλλά η έλλειψη αυτή ξεχνιόταν για να κληρονομηθεί στα παιδιά που θα έχτιζαν την πολυκατοικία.

Είκοσι χρόνια ακόμα αν είχε κρατήσει η μισητή απόλυτη μοναρχία, μπορεί να είχαν αποκτήσει σχέδιο τα Εξάρχεια και η Κυψέλη. Όμως η Ιστορία δεν έχει «αν». Ο Όθων έφυγε αφήνοντας το τρίγωνο του Κλεάνθη συμβιβασμένο με την πραγματικότητα ακόμα περισσότερο από όσο το είχε συμβιβάσει ο Κλέντσε. Για να το γλεντήσουν, την ίδια νύχτα που επιβιβάστηκε στο πλοίο, οι πολιτικοί του εχθροί, ή απλώς κάποιοι νεαροί που ήθελαν να ξεδώσουν, βγήκαν κι έσπασαν όλα τα φανάρια της Αθήνας.



«Ως τον Ξέρξην οι αρχαίοι υπό τον Θεμιστοκλέα

Κατετρόπωσαν και ούτοι τον απόντα βασιλέα,

Κι έθραυσαν αρειμανίως, αντιστάσεως μη ούσης,

Εν μια νυχτί και μόνη τους φανούς της πρωτευούσης».

Δ. Οικονομίδης.



(Σας θυμίζει τίποτε αυτό; Βρε πώς δεν αλλάζουν οι καιροί)

Μόλις έδιωξαν τον Όθωνα άρχισαν να στενεύουν δρόμους. Οι πρασιές της λεωφόρου Κηφισιάς από 30 μέτρα έγιναν 15. Με διάταγμα μεγάλωσαν τα οικόπεδα της πλατείας Ομονοίας σε βάρος της πλατείας. Με άλλα διατάγματα στένεψαν την οδό Γεωργίου Σταύρου από 20 μέτρα σε 12. Στένεψαν δρομάκια της παλιάς πόλης, Τη Βορέου, Θεάτρου και Παλλάδος.

Τα Αναφιώτικα χτίστηκαν ακριβώς εκείνη την εποχή, στη Μεσοβασιλεία..



Οι Γερμανοί έπρεπε να είναι πιο Γερμανοί.

Παρ’ όλες αυτές τις δυσκολίες η Αθήνα χτίστηκε νεοκλασική. Για μερικές δεκαετίες, μέχρι τη μικρασιατική καταστροφή τουλάχιστον, υπήρξε η πόλη που πραγμάτωνε το κλασικό ιδανικό, ειδικά αν την έβλεπες σε φωτογραφίες και δεν χρειαζόταν να περπατάς στη σκόνη της και να ανασαίνεις τη βρώμα από τα μολυσμένα ποτάμια της, γιατί οι υποδομές ακολουθούσαν με μεγάλη καθυστέρηση την πραγμάτωση του οράματος. Εδώ οι Γερμανοί δεν ήταν τόσο αποτελεσματικοί θα θέλαμε, ούτε τόσο γρήγοροι. Τους έφαγε κι αυτούς το όραμα.

Η έννοια του νεοκλασικισμού βέβαια έχασε σιγά- σιγά το χαρακτηριστικό της λιτότητας. Ο Τσίλερ, άλλος γερμανός που αγαπήθηκε στην Ελλάδα από φτωχούς και πλούσιους, ελάφρωσε το ύφος των κτιρίων και στόλισε τους τοίχους, τις κολώνες, τα μπαλκόνια, ό,τι μπορούσε. Ξέχασε τις πολλές αυστηρότητες και λιτότητες, εξάλλου στον τόπο αυτό η εξουσία δεν είχε ευθείες. Αυτό που θεωρούμε παραδοσιακό στυλ είναι πάνω- κάτω η δική του άποψη για τον κλασικισμό, με τις καρυάτιδες και τα ακροκέραμά του, τα φουρούσια και τις στοές, τα ένθετα μοτίβα, όλα αυτά τα διακοσμητικά στοιχεία που πουλιόνταν αργότερα σε μάντρες για όποιον ήθελε να στολίσει το σπίτι του.

Αυτή είναι η αθηναϊκή παράδοση, τα ιδεώδη των γερμανών κι εν συνεχεία οι επινοήσεις και οι αποκλίσεις τους από το στυλ που ανακάλυψαν εκείνοι στην Ελλάδα. Μια παράδοση που υποτίθεται ότι αγαπήθηκε, αλλά καταστράφηκε με τρομερή ευκολία, γιατί έπρεπε οι νέοι οικοπεδούχοι να βγάλουν κι αυτοί κέρδη από

τη γη τους αντίστοιχα με όσα είχαν βγάλει οι παλιότεροι.


Η κριτική του ελληνοκεντρισμού

Πριν αρκετές δεκαετίες μου είχε κάνει εντύπωση μια ρήση του Χατζιδάκη σχετικά με την Αθήνα. Κατηγορούσε όλα τα νεοκλασικά με το γνωστό αφοριστικό ύφος που έπαιρνε όταν ήθελε να σοκάρει. Και τουλάχιστον εμένα με είχε σοκάρει, τόσο που δεν ξέχασα ποτέ τη φράση εκείνη, κι ας μην την ανέφερε ξανά κανείς. «Θα γκρέμιζα ευχαρίστως όλα τα νεοκλασικά της Αθήνας» είχε πει. Τι εννοούσε; Και γιατί το έλεγε σε μια εποχή που τα νεοκλασικά γκρεμίζονταν ούτως ή άλλως με ρυθμούς ιλιγγιώδεις; Χρόνια προσπαθούσα να καταλάβω. Τον ενοχλούσε το γεγονός ότι το νεοκλασικό στυλ ήταν αυτό που λέμε «ξενόφερτο»; Ότι είχε παραγίνει το κακό (κακό;) με τις γύψινες Καρυάτιδες και τα φουρούσια; Ήταν απλώς μια δήλωση πίστης στο μοντερνισμό την οποία ένιωθε ότι όφειλε ως καλλιτέχνης να την κάνει;

Επειδή ακόμα το σκέφτομαι, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι πίστευε, όπως πολλοί καλλιτέχνες σε κείνη τη φάση, πως υπήρχε κάποια ελληνική αρχιτεκτονική, γνήσια, λαϊκή που θα ήταν καλύτερη από την πλαστή αναβίωση των κλασικών γραμμών. Ήταν η εποχή που οι μουσικοί ανακάλυπταν το ρεμπέτικο και οι ποιητές το Αιγαίο, υπήρχε μια σχεδόν μεταφυσική αφοσίωση στην «ελληνικότητα» που δεν μας έκανε και τόσο καλό εν τέλει, αν σκεφτούμε σε τι είδους νοοτροπίες εξέβαλαν αυτά τα ρεύματα. Ίσως βέβαια να είχε δίκιο. Τα κτίρια πριν τους οραματιστές γερμανούς ήταν πιο απλά, και ίσως θα μπορούσε κανείς να αναπαράγει διάφορους ρυθμούς αρχιτεκτονικούς από την ίδια την Αθήνα ή από άλλες πόλεις, χωρίς τα οράματα του νεοκλασικισμού. Και τότε μπορεί να ανακάλυπτε ότι το γνήσιο ελληνικό θα ήταν κατά βάθος βενετικό ή ρώσικο, δεν ξέρω. Είπαμε στην Ιστορία δεν υπάρχει «αν»

Προσωπικά έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι κι αν ακόμα οι Γερμανοί δεν σχεδίαζαν τίποτε σαν αρχιτέκτονες και άφηναν τους απλούς γνήσιους Έλληνες να φτιάξουν την Αθήνα με απλά κτίρια, θα έπρεπε τουλάχιστον να παρέμβουν σαν πολεοδόμοι, γιατί οι απλοί γνήσιοι έλληνες θα επινοούσαν ίσως ανεμόσκαλες ή κάτι τέτοιο για να κυκλοφορούν από ιδιοκτησία σε ιδιοκτησία προκειμένου να απαλλοτριώσουν λίγες λουρίδες από τα οικόπεδά τους. Τέλος πάντων, ευτυχώς που η φίλη του Χατζιδάκη, η Μελίνα Μερκούρη ως υπουργός Πολιτισμού δεν τον άκουσε κι έφτιαξε το νόμο για τα διατηρητέα, να απομείνει και κάτι από κείνο το παράξενο όραμα.. Γερμανικό, Βαυαρικό, ευρωπαϊκό, όπως και να το ονομάσουμε δεν παύει να είναι στο βάθος μιας εικόνας που έχουμε για την Αθήνα και αναδύεται από τις γωνιές της ακόμα και μας στοιχειώνει και μας ψιθυρίζει ότι μπορούσαμε, ίσως ακόμα μπορούμε, ίσως και να αξίζουμε, ένα περιβάλλον καλύτερο, μια αληθινά όμορφη πόλη.

Αλλοιωμένο, νοθευμένο, συμβιβασμένο το σχέδιο των Κλεάνθη Σάουμπερτ και μετέπειτα Κλέντσε υπήρξε το μόνο που πρόλαβε να γίνει πριν την πόλη. Οι επεκτάσεις πέρα από τα όρια του γίνονταν με βάση τα σχέδια που υπέβαλαν οι κτηματίες μαζί με τους αγοραστές τους. Στενοί και πολλοί δρόμοι, καθόλου πλατείες, καμία πρόβλεψη για ένταξη στις υπάρχουσες δομές. Έτσι σχηματίστηκε η τεράστια αυτή πόλη, και όταν τα παλιά της σπίτια έδωσαν τη θέση τους στις πολυκατοικίες, η κατάσταση έγινε ασφυκτική. Τα μόνα μέρη όπου μπορείς να πας μια βόλτα και αντικρίσεις ανοιχτούς ορίζοντες είναι αυτό το κομμάτι που σχεδίασαν κάποτε οι γερμανοί και οι γερμανοσπουδαγμένοι, τιμώντας τα ιδανικά τους.

Αλλά φυσικά φταίνε για όλα. Aφού ξεκίνησαν να κάνουν τη δουλειά, δεν έπρεπε να φύγουν τόσο γρήγορα.

Κυριότερη βιβλιογραφία:
Κώστας Μπίρης, Αι Αθήναι απο του 19ου εις τον 20ον αιώνα, α έκδοση ΑΘήνα 1966
Αλέξανδρος Παπαγεωργίου Βενετάς, ΑΘήνα, ένα όραμα του κλασικισμού, μτφρ Παναγιώτα ΣΙέτη, εκδόσεις Καπόν, Αθήνα 2001.
Αναρτήθηκε από Αννα Δαμιανίδη στις 3:32 π.μ.

ΝΑ ΠΟΥ ΠΗΓΑΝ ΤΑ ΛΕΦΤΑ

Δημοσιεύθηκε από olympiada στο Μαΐου 12, 2010
Δημοσιεύουμε σήμερα την συνοδευτική επιστολή της μελέτης με αποδέκτες τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τους αρχηγούς των κομμάτων και τους βουλευτές.

Η μελέτη έγινε με εθελοντική εργασία επιφανών επιστημόνων χωρίς κρατική ή κομματική αλληλεξάρτηση. Συμμετείχαν Έλλαδιτες και Έλληνες του εξωτερικού (ομογενείς).

Δείτε με απλά λόγια πως μία χώρα με μοναδικά πλεονεκτήματα κερδοφορίας, ΚΑΤΑΝΤΗΣΕ (γιατί για κατάντια πρόκειται) ζημιογόνος και επαίτης. Τα στοιχεία δεν επιδέχονται αμφισβήτηση ιδιαίτερα όταν κάποιος μελετήσει τις αναλύσεις που οδηγούν σε κάθε συμπέρασμα. Πραγματικά χρειάστηκε προσπάθεια για να καταστραφεί η Ελληνική οικονομία και να υποδουλωθεί η Εθνική υπόσταση.

Όπως θα παρατηρήσετε, η αναφορά έχει γραφτεί με απλά λόγια, κατανοητά από όλους. Δεν ασχολείται με σκάνδαλα, δεν έχει κραυγές ή αφορισμούς. Μόνο στοιχεία και αυτονόητες διαπιστώσεις.

Εντοπίζει τις ακριβείς αιτίες του προβλήματος για πρώτη φορά στη μεταπολίτευση. Όχι κλισέ τύπου “ο αυξημένος δημόσιος τομέας” ή “αυτοί που έφαγαν τα λεφτά”.

Με μία ανάγνωση θα έχετε στα χέρια σας τις διαπιστώσεις που όμως οδηγούν απ’ ευθείας στους ενόχους. Πίσω από κάθε συγκεντρωτική αναφορά κρύβονται συγκεκριμένες αποφάσεις, νομοσχέδια που έχουν Υπουργικές υπογραφές, υπογραφές δημοσίων λειτουργών και ημερομηνίες που ταυτοποιούν εύκολα τους υπευθύνους. Είναι εκατοντάδες.

Η ίδια ομάδα επεξεργάζεται και το τελικό κείμενο της “λύσης”, με απλές προτάσεις και άμεση εφαρμογή.

Δεν αντέξαμε στον πειρασμό να προσθέσουμε ορισμένα δικά μας σχόλια (σε παρενθέσεις ώστε να είναι ορατά). Συμφωνούμε απόλυτα με τα πορίσματα και τις επόμενες ημέρες θα αναλύσουμε κάθε περίπτωση ξεχωριστά.

Ένα μεγάλο ευχαριστώ σε αυτούς τους ανθρώπους που ασχολήθηκαν. Απέδειξαν ότι είναι Ζωντανοί. Απέδειξαν ότι υπάρχουν άνθρωποι που βάζουν την πατρίδα πάνω από το τομάρι τους. Απέδειξαν ότι υπάρχουν Έλληνες που μπορούν να φέρουν την ελπίδα και τις τελικές λύσεις κάνοντας το θεωρητικό δεδομένο της “Νέας Μεταπολίτευσης” άμεσα εφαρμόσιμο.

Σήμερα όπως είπαμε δημοσιεύουμε ΜΟΝΟ την εισαγωγική, μα περιεκτική επιστολή.

Προς

Αξιότιμο Κύριο Πρόεδρο της Δημοκρατίας

Αρχηγούς κομμάτων

Βουλευτές του Ελληνικού κοινοβουλίου

Κύριε Πρόεδρε,

Όλοι οι Έλληνες σήμερα και εσείς προσωπικά έχουμε ένα ερώτημα.

Πώς φτάσαμε ως εδώ;

Μια ομάδα αναλυτών με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος και του λογιστηρίου του κράτους αποφασίσαμε να δώσουμε μια απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα. Αποδεχόμαστε πλήρως την κριτική που θα ακουστεί ως προς την προσέγγιση και την ακρίβεια των αριθμών μας. Όποιος επιθυμεί να την αμφισβητήσει όμως ας το κάνει με στοιχεία. Σας εγγυόμαστε ότι κανείς δεν θα μπορέσει να αμφισβητήσει τα συμπεράσματα.

Η επιστολή άλλωστε κοινοποιείται και στους πολιτικούς αρχηγούς της σημερινής βουλής από σεβασμό στο δημοκρατικό πολίτευμα. Ας βάλουν τους αναλυτές τους να αντιπαραβάλλουν τα στοιχεία τους,( αυτά που δεν τόλμησαν ποτέ να φέρουν στο φως της δημοσιότητας για να προστατεύσουν τους υπαίτιους που δυστυχώς φαίνεται ότι αποτελούν τον πυλώνα του πολιτικού συστήματος και χρήζουν «προστασίας».)

(Δεν θα συμπεριλάβουμε τα «σκάνδαλα» αφού κάθε μία από τις αιτίες έχει πίσω της ακριβείς αποφάσεις με υπουργικές υπογραφές. Συγκεκριμένες υπογραφές που ταυτοποιούνται με πρόσωπα ανάλογα την ημερομηνία.) Όπως θα δείτε μεταφέρουμε τα συμπεράσματα σε απλή γλώσσα, χωρίς κραυγές και αφορισμούς αφού κύριος αποδέκτης είναι όχι το πολιτικό σύστημα αλλά οι Έλληνες πολίτες που έχουν συνηθίσει να ακούν «περίτεχνες αναφορές» γραμμένες από διάφορους «σοφούς».

Τέσσερεις είναι οι κυρίες αιτίες που οδήγησαν την Ελλάδα σ’ αυτό το σημείο με σειρά βαρύτητας.

1. η κακοδιαχείριση των συνταξιοδοτικών ταμείων

2 η κακοδιαχείριση του αναπτυξιακού πυλώνα της οικονομίας

3. η φοροδιαφυγή

4 η χρηματοδότηση των τραπεζών με €43 δισεκατομμύρια

Το σημερινό χρέος της Ελλάδος είναι €300 δισεκατομμύρια.

Η ανάλυση μας δείχνει ότι οι «επιχορηγήσεις» στα συνταξιοδοτικά ταμεία (εκτός των δημοσίων υπάλληλων ) από τον κρατικό προϋπολογισμό, από το 1998 μέχρι το 2009 είναι €104 δισεκατομμύρια.

Με απλά λόγια τα ταμεία που έπρεπε να είναι αυτοχρηματοδοτούμενα από τις εισφορές των εργαζομένων και τις επενδύσεις τους, δεν είχαν και δεν έχουν τους πόρους να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους – συντάξεις, ιατρική περίθαλψη κτλ. Έτσι το κράτος αναγκάστηκε να τα χρηματοδοτήσει. Το 2009 το ποσό της χρηματοδότησης ήταν 30% του προϋπολογισμού. Παράρτημα 1: Αποτελέσματα ταμείων Κοινωνικής Ασφάλισης.

Το παράδοξο είναι ότι φτάσαμε στο σημείο όπου το Έλλειμμα των ταμείων είναι μεγαλύτερο από τους τόκους. Παράρτημα 2 : Χορηγήσεις σε Ασφαλιστικά ταμεία & Τόκοι

Γιατί όμως φτάσαμε ως εδώ;

Είναι πολλές οι αιτίες που τα ταμεία έχουν κυριολεκτικά καταρρεύσει και πιστεύουμε ότι υπεύθυνοι διαχρονικά είναι οι πολιτικοί, διότι ενώ τους εμπιστευτήκαμε να διαχειριστούν με ευθύνη τα λεφτά που ο εργαζόμενος, ο επιχειρηματίας, ο ελεύθερος επαγγελματίας, ο αγρότης τους έδωσε, αντί αυτού χρησιμοποιήθηκαν για πολιτικούς και οικονομικούς αυτοσκοπούς.

- Μεγάλες απώλειες στο Χρηματιστήριο. μια μικρή ομάδα του χρηματοπιστωτικού τομέα σε συνεργασία με τους πολιτικούς υποχρέωσε άπειρους διευθυντές να παίξουν ένα παιχνίδι, όπου οι αντίπαλοι ήταν η ελίτ των διεθνών χρηματιστηριακών οίκων με καταστροφικές συνέπειες για τα ταμεία.( Μία Ελίτ διαχρονικά στο απυρόβλητο. Για κάθε απόφαση όμως υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία, ποσά, υπογραφές και ημερομηνίες.)

- Το ίδιο σενάριο σε μικρότερο βαθμό επαναλήφθηκε με τα δομημένα ομόλογα. Ομοίως.

- Δάνεια από τα ταμεία στις Τράπεζες άτοκα ή με 2% όταν τα επιτόκια ήταν 25%. Η πολιτεία διαχρονικά διαμόρφωσε μια επενδυτική πολιτική κομμένη και ραμμένη για το συμφέρων του Ελληνικού τραπεζικού συστήματος και όχι των ταμείων. (Πάλι κάθε εκχώρηση με υπογραφές, ποσά και ημερομηνίες.)

- Συνταξιοδότηση ατόμων χωρίς εισφορές, πολιτικές αποφάσεις για πελατειακή εξυπηρέτηση.

- Πρόωρες συνταξιοδοτήσεις την δεκαετία του ‘80 και ’00, ομοίως.

Συγχρόνως τα ταμεία έπρεπε να διαχειριστούν και τον κλάδο υγείας, όπου η διαφθορά στα νοσοκομεία και γενικά στο χώρο υγείας ήταν γνωστή. Και σ’ αυτή την περίπτωση κανένα αποτελεσματικό μέτρο δεν εφαρμόστηκε για να σταματήσει την αιμορραγία.

Την ιδία στιγμή η πολιτεία και οι πολιτικοί φάνηκαν αδύναμοι η μάλλον έκλεισαν το μάτι σε χιλιάδες περιπτώσεις κατάχρησης των ταμείων από επιτήδειους, που νόμιζαν ότι με το να κλέψουν τα ταμεία με παράνομες συντάξεις ήταν «έξυπνοι». Δεν μπορούσαν να καταλάβουν ότι έκλεβαν τα παιδιά τους;

Και τι έκανε η πολιτεία διαχρονικά; Αντί να στελεχώσουν τα ταμεία με άτομα που θα μπορούσαν να ανταπεξέλθουν στα μεγάλα προβλήματα που υπήρχαν- με λίγες εξαιρέσεις -έβαλαν άσχετους και αχυράνθρωπους για να μπορέσουν να κάνουν αυτό που αυτοί ήθελαν. Ρωτήστε κύριε πρόεδρε ποια ποσά χαθήκαν από τα αποθεματικά του ΙΚΑ από το 1998 – 2008.

Κύριε πρόεδρε

Υπάρχει ένα μεγάλο διαχρονικό έγκλημα. Η πολιτεία με δανεισμό €100 δισεκατομμύρια -μέχρι σήμερα -προσπαθεί να καλύψει και συνεχίζει να καλύπτει όλες τις ελλείψεις, παραλείψεις και σκόπιμες πράξεις (κακουργηματικές σε πολλές περιπτώσεις) του μεγαλυτέρου πολιτικοοικονομικού σκανδάλου της μεταπολίτευσης.

Και είναι ακόμα μεγαλύτερο το έγκλημα διότι αντί να το ομολογήσουν – δεδομένου ότι είναι γνωστό προ πολλού – έσπερναν ψεύτικες ελπίδες ότι χρήματα υπάρχουν προσπαθώντας ίσως να καλύψουν τη δικιά τους ενοχή την στιγμή που θα έβγαινε η αλήθεια.

Για τις άλλες αιτίες, το μοντέλο ανάπτυξης, φοροδιαφυγή και δάνεια στις τράπεζες. έχουμε απόψεις και όχι συμπεράσματα, αλλά θα μας κάνετε την τιμή να τις καταθέσουμε μια και έχουμε περάσει αρκετό χρόνο για να τις διαμορφώσουμε.

Η οικονομική ανάπτυξη τις χώρας τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια συγκεντρώθηκε σε έναν η το πολύ δυο κλάδους και αυτή είναι η δεύτερη αιτία του μεγάλου χρέους. Σύνολο €95 δισ. σε «δημόσιες επενδύσεις» ήταν στην πλειονότητα σε μη μελλοντικά παραγωγικές δραστηριότητες – δρόμους, κτίρια, γέφυρες. Παράρτημα 3. Δημόσιες Επενδύσεις

Αυτές οι επενδύσεις αν και δημιουργούσαν αύξηση του ΑΕΠ στη χρονιά που υλοποιούνταν τα έργα δεν είχαν καμία μελλοντική προοπτική. Ενδεικτικό πόσο μονόπλευρες ήταν αυτές οι επενδύσεις, είναι ότι η Ελλάδα ήταν το 2000- 2006 53η στον κόσμο για επενδύσεις στην Έρευνα και Τεχνολογία κάτω από την Μοζαμβίκη. Αυτή είναι η αλήθεια για τη μεγάλη ληστεία που βαφτίστηκε «ισχυρή Ελλάδα».

Έτσι λοιπόν κύριε πρόεδρε δημιουργήσαμε μια οικονομία που δεν παράγει τίποτα. Και οι αριθμοί το επιβεβαιώνουν. Το 1995 το ΦΠΑ σαν ποσοστό του ΑΕΠ ήταν 13% και σήμερα είναι 10%. Βλέπετε δεν παράγουμε προστιθέμενη άξια.. Το αγοράζουμε και το πουλάμε. Παράρτημα 4. ΦΠΑ & Φόρος Εισοδήματος % ΑΕΠ

Η κύρια αιτία για την αποδυνάμωση της παραγωγικής βάσης είναι κατά την άποψη μας οι πελατειακές σχέσεις των πολιτικών με ένα κλειστό κύκλο οικονομικών παραγόντων που απαιτούσαν το μερίδιο του λέοντα. Μέχρι εδώ τίποτα διαφορετικό από άλλες χώρες. Στη δική μας περίπτωση όμως τα έπαιρναν όλα χωρίς να υπάρχει περίπτωση κάποιος άλλος να μπορεί να ανταγωνιστεί. Ήταν και είναι το μεγαλύτερο από τα «κλειστά επαγγέλματα». Χρησιμοποιώντας στοιχεία της ΕΕ και διεθνές μελέτες σε παρόμοιες περιστάσεις αυτό το μονό- ολιγοπώλιο κόστισε στην οικονομία μας μεταξύ €20- 30 δισεκατομμύρια. (σσΟ: Η πλέον φρικτή διαπίστωση είναι ότι αυτή η «Ελίτ», αυτός ο κλειστός κύκλος ουδέποτε λειτούργησε παραγωγικά για να δημιουργήσει έστω και μία υποδομή δημιουργίας. Πλούτιζε φτιάχνοντας δρόμους και έργα «συγχρηματοδοτούμενα». Πλούτιζε υπερτιμολογώντας τα. Πλούτιζε δίνοντας υπεργολαβίες σε κοινούς μαφιόζους και δουλέμπορους για να εκμηδενίζει το κόστος. Πλούτιζε από την εκμετάλλευση τους. Δεν χρειάστηκε ποτέ να επενδύσει σε έρευνα και ανάπτυξη, αρκούσε η κυριαρχία στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης με κάθε κόστος και κάθε τρόπο.)

Σημειώστε ότι κάθε παράγοντας βιομηχανικής παραγωγής εξοντώθηκε ή εξαναγκάστηκε σε μεταπρατική λειτουργία προκειμένου να επιβιώσει.

Φυσικά και άλλοι παράγοντες που τους δημιούργησε η πολιτεία συνετέλεσαν σ’ αυτή την συρρίκνωση :

* Γραφειοκρατία φτιαγμένη έτσι που να διώχνει και όχι να έλκει επενδύσεις, καινοτομίες και δημιουργικότητα. Αλλά δεν φταίνε οι δημόσιοι υπάλληλοι. Η άποψη μας για τον δημόσιο τομέα είναι ξεκάθαρη. Δημιουργήθηκε γιατί δεν υπάρχει ισχυρός ιδιωτικός τομέας. Όταν ο ιδιωτικός τομέας δεν προσφέρει ευκαιρίες, είναι λογικό για ένα πατέρα να προσπαθήσει να βολέψει το παιδί του στο μόνο «εργοδότη» που υπάρχει, στον πολιτικό. Έτσι οι πολιτικοί αναζητούν εξαρτημένους ψηφοφόρους και οι ψηφοφόροι αναζητούν εξαρτημένους πολιτικούς. Αυτό δημιούργησε έναν γιγάντιο δημόσιο τομέα που έπρεπε να εφεύρει διαδικασίες ώστε να δικαιολόγηση την ύπαρξη του.

* πανεπιστημιακούς που κρατούν ομήρους τα πανεπιστήμια, όπου η μεταφορά έδρας στον απόγονο ήταν και είναι το μόνο μέλημα και έτσι κάτι το καινούργιο ή καλύτερο έπρεπε να εξαφανιστεί

* Και μια Δικαιοσύνη, που στα μάτια όλων και ιδίως των ξένων είναι αυθαίρετη και κατευθυνόμενη

Για την Φοροδιαφυγή την τρίτη αιτία θα ήμαστε σύντομοι γιατί το θεμα είναι απλό. Υπολογίσαμε ότι η φοροδιαφυγή στην Ελλάδα τα τελευταία 12 χρόνια είναι του ύψους των €70 δισεκατομμυρίων.

Η άποψη μας είναι ότι η φοροδιαφυγή είναι ευθύνη αποκλειστικά και μόνο της πολιτείας. Η λύση στη φοροδιαφυγή είναι απλή. Πρέπει να βασίζεται σε δυο αρχές:

1. να υπάρχει μια αίσθηση δικαίου (όλοι ίσιοι μπροστά στον εφοριακό)

2. και σοβαρές ποινές σε περίπτωση αδικήματος (είτε από τον φορολογούμενο είτε από τον εφοριακό),

Κι’ όμως κανείς πολιτικός όμως δεν την εφάρμοσε. Μάλλον δεν μπορούσαν να εφαρμόσουν ούτε τη μια ούτε την άλλη αρχή, διότι έπρεπε να πάρουν μέτρα εναντίον αυτών που τους υποστήριξαν και τους υποστηρίζουν.

Και κρατήσαμε το πιο παράλογο για το τέλος. Αθόρυβα η πολιτεία έχει δανείσει €43 δισεκατομμύρια στις τράπεζες τους τελευταίους 6 μήνες. Για να κάνει αυτό χρειάστηκε να δανειστεί σαν κράτος τα €43 δισεκατομμύρια. Σε μια νύχτα το χρέος αυξήθηκε 20%. Παράρτημα 5. Χρέος ευρώ και %ΑΕΠ.

Να σας υπενθυμίσω ότι όλες οι περικοπές και οι καινούργιοι φόροι που περιλαμβάνονται στην σύμβαση με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπουν αύξηση εσόδων €30 δισεκατομμυρίων συνολικά για τα επόμενα τρία χρόνια. Τα έχουμε ήδη ξοδέψει και παραπάνω για τις τράπεζες. Και οι μέτοχοι;

Προσπαθήσαμε, κύριε πρόεδρε, να δώσουμε μια απάντηση πώς φτάσαμε μέχρι εδώ. Δυστυχώς την απάντηση μπορεί να σας την είχε δώσει κάθε ένας από τους πολιτικούς που σας επισκέπτεται. Και θα έπρεπε να ήταν η εξής.

«Εάν είχαμε χειριστεί σωστά τα ταμεία συνταξιοδότησης, αν υπήρχε αίσθηση δίκαιου είτε στη φορολογία είτε στην δικαιοσύνη, αν είχαμε κάνει σωστές επενδύσεις και αν δεν είχαμε δώσει δάνεια € 43 δισεκατομμύρια στις τράπεζες το 2009/2010 το χρέος του Ελληνικού κράτους θα ήταν ελάχιστο. Όχι €300 δισεκατομμύρια.

Και θα ήμασταν το παράδειγμα και όχι οι ζητιάνοι. Εμείς κύριε Πρόεδρε είμαστε υπεύθυνοι γι’ αυτή την καταστροφή»

Στο τελευταίο παράρτημα (Παράρτημα 6) δείχνουμε το έλλειμμα της χωράς εάν δεν υπήρχαν επιχορηγήσεις στα ταμεία. Εάν είχαμε βάλει και την φοροδιαφυγή η χώρα έχει πλεόνασμα. Μ’ αυτό θα θέλαμε να τελειώσουμε την επιστολή μας διότι μας επιτρέπει να πούμε με σιγουριά ότι υπάρχει λύση και είναι εφικτή. Ίδη την επεξεργαζόμαστε.

Καταλαβαίνετε ότι εάν συμπεριλάβουμε και τις υποθέσεις που απασχολούν αυτή τη στιγμή τη δικαιοσύνη με αιχμή του δόρατος την εμπλοκή των Γερμανικών εταιρειών και τη ζημία του δημοσίου τότε τα μεγέθη είναι αδιαμφισβήτητα. Δεν το κάνουμε γιατί οι συμβάσεις είναι ακόμη ομιχλώδεις ως προς τα τελικά μεγέθη. Το ίδιο και η περιβόητη σχέση με την Goldman Sachs της οποίας τους όρους ακόμα δε γνωρίζει το Ελληνικό δημόσιο, αφού δεν αναφέρθηκαν ούτε στην περιβόητη απογραφή!

Πλεονασματική λοιπόν η Ελλάδα, χωρίς να υπολογίσουμε ούτε το δυσανάλογο μέγεθος του δημοσίου τομέα, ούτε τη μη εκμετάλλευση των άφθονων φυσικών πόρων.

Χρειάστηκε πραγματικά προσπάθεια για να διολισθήσει μία χώρα σαν την Ελλάδα στα σημερινά μεγέθη. Το μέγεθος του εγκλήματος σας αφήνουμε να το αποτιμήσετε εσείς και οι συνάδελφοι σας. Εμείς πάντως ΔΕΝ θα σταματήσουμε

Μια παράκληση.

Μην αφήσετε να υπογράψουμε συνθήκη με την Τουρκία για τα πετρέλαια. Θα είναι η χαριστική βολή των πολιτικών μας σε μια χώρα που πέτυχε πολλά – αν και με πολλά εμπόδια – χάρη στην δουλειά και υπομονή του ωραιότερου λαού του κόσμου.

Μετά τιμής

Οι Έλληνες Πολίτες ( Ελλάδας και Εξωτερικού)

ΥΓ. Πολλοί πολιτικοί θα πουν, δεν ήξερα ή δεν ήταν ευθύνη μου. Και οι δυο δικαιολογίες δεν ελαφρύνουν τη θέσεις τους. Οι πολιτικοί που πραγματικά πάλεψαν και ζήτησαν το καλό της χώρας μπήκαν στο περιθώριο χωρίς αξιώματα και τίτλους. Και τους αποκαλούν «γραφικούς». Κρίμα. Πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα.

Γιατί να αγοράζω Ελληνικά Προϊόντα

Ο Gerhard από την Γερμανία, ο Franchua από την Γαλλία, ο Mario από την Ιταλία, και ο Johan από την Ολλανδία, ευχαριστούν από καρδιάς όλους εμάς τους Έλληνες για την προτίμηση που δείχνουμε στα εθνικά τους προϊόντα, και κατά επέκταση στη διασφάλιση των θέσεων εργασίας των.
Και σαν επιβράβευση μας συμβουλεύουν να πουλήσουμε τον Παρθενώνα, και τα νησιά μας, σπρώχνοντας μας στο Δ.Ν.Τ. για να λύσουμε τα οικονομικά μας προβλήματα.
Αντίθετα ο Νίκος από την Θεσσαλονίκη, ο Γιώργος από τις Σέρρες, ο γαμπρός μας ο Γιάννης, ο γιος μας ο Θοδωρής, ακόμα ακόμα και εμείς οι ίδιοι, βγαίνουμε στην ανεργία για τον ίδιο ακριβώς λογο.
Για την προτίμηση μας στα ξένα προϊόντα, και στα ξένα super markets (Lidl, Aldi, Carrefour, dia)
Φανταστείτε ποσα εκατομμύρια η και δισεκατομμύρια ευρώ ακόμα, πηγαίνουν κάθε χρόνο στον Gerhard, στον Franchua, στον Mario και στον Johan. Και αυτό γιατί, η από άγνοια η από ωχαδερφισμό δεν αγοράζουμε Ελληνικά προϊόντα. Και μιλάμε για απλά πράγματα, καθημερινά.
Όπως γάλα τυρί, κασέρι, γιαούρτι, σαπούνια, χαρτιά υγειας, και κουζίνας, μακαρόνια , μπύρες, αναψυκτικά, ποτά μαρμέλαδες, τσιγάρα, σοκολάτες, παγωτά, μπισκότα, οδοντόκρεμες.

Τόσο απλά.......


Φανταστείτε τώρα ότι όλοι οι Έλληνες αγοράζουν μόνο Ελληνικά ζυμαρικά, και η βιομηχανία Μέλισσα, για παράδειγμα, λόγω αυξημένης ζήτησης, θα πρέπει να διπλασιάσει την παραγωγή της

Σίγουρα θα χρειαστεί περισσοτέρους εργάτες, υπαλλήλους, οδηγούς, αποθηκάριους, περισσότερους μηχανικούς, ίσως χημικούς, σίγουρα περισσότερο σιτάρι (αγρότες), . Σίγουρα κάποιους παρά πάνω υπαλλήλους θα πρέπει να προσλάβει. Σαυτους τους νεοπροσλαμβανόμενους φανταστείτε λέει, να είναι το παιδί σας , που ψάχνει δουλειά. Η ακόμα ακόμα και εσείς οι ίδιοι

Και όλα αυτά επειδή αγοράζατε μακαρόνια Μisko, η Μελισσα, και όχι μακαρόνια Barilla η μακαρόνια Lidl.

Τυχαίο????? Δεν νομίζω!!!

Στο τέλος τέλος ας το δούμε και εγωιστικά.
Τρωει ο Ιταλός μακαρόνια Μελισσα?? Πινει καφέ Λουμιδη??
Πίνει ο Γερμανός μπύρα Mythos?? Τρωει λουκάνικα Τζουμαγιας??
Πίνει ο Ολλανδός γάλα Μεβγαλ η ΕΒΟΛ ?? Τρωει κασέρι Τρικαλινό??
Πίνει ο Γάλλος Ελληνικό κρασί η τσίπουρο???

Γιατί να παίρνουμε εμείς τα δικά τους προιοντα? Για να μειώνουμε την ανεργία τους?
Μπορεί τα ξένα μερικές φορές να είναι φθηνότερα. Τα χρήματα αυτά όμως ξαναγυρίζουν σε εμάς διπλά και τρίδιπλα. Ειδικά τα δύσκολα χρόνια που έρχονται λόγω Δ.Ν.Τ.

Επειδή οι πολιτικοί μας δεν θέλουν, αλλά και δεν μπορούν επίσημα λόγω Ευρωπαϊκής ένωσης, να μποϋκοτάρουν τα ξένα προϊόντα, ας κάνουμε εμείς μόνοι μας μια προσπάθεια να αλλάξουμε τις αγοραστικές μας συνηθειες.Ειναι απλό. Από αύριο προτιμάμε Ελληνικά προϊόντα αλλά και Ελληνικά super markets.

Τα Ελληνικά προϊόντα τα αναγνωρίζουμε από το barcode . Όλα τα Ελληνικά προϊόντα στο barcode τους τα τρία πρώτα νούμερα είναι 5 20

Αντί παγωτά Algida η Ηaagen-Dazs αγοράστε Έβγα , Κρι Κρι, δέλτα.
Αντί βούτυρα Αdoro,Lurpak, προτιμήστε βιταμ,αγνο,Κερκυρας.
Αντί προσουτο και σαλάμια Lidl , πάρετε Νικας,Υφαντης,creta farm έδεσμα

Αντί μπύρες,Carlsverk, Bud, stella artois υπάρχουν οι Mythos Βεργίνα. Fix. Alfa.
Aντί Νoutela υπάρχει η Μerenta
Αντί γάλατα Νουνου,Βεροπουλου, Lidl, προτιμήστε Αγνό, Μεβγαλ, Ολυμπος,Κουκακη,ΕΒΟΛ.
Αντί ουίσκι, βότκα, αγοράστε κονιάκ, τσίπουρο, ούζο, Ελλ,κρασια.
Αντί σόδα Tuborg, Perrier, evian, έχουμε Σουρωτή, δουμπια, ξινό νερό

Αντί coca cola,fanta,srite υπάρχουν αναψυκτικά εψα, ηβη, Νιγριτα,Lux.
Αντί ζυμαρικά Barilla και Lidl προτιμήστε αβεζ.μελισσα, μισκο.
Αντί οδοντόκρεμες Colgate, Aim υπάρχουν kolynos, aquafresh,oulodent.
Aντί χαρτί υγειάς και κουζίνας Lidl και zewa αγοράστε Diana softex.
Αντί καθαριστικά Ava, Azax, υπαρχουν τα planet, trylet ευρυκα

Επομένως όταν κάνετε την επόμενη αγορά σας, σκεφτείτε ότι ίσως να βοηθάτε μεσοπρόθεσμα την επαγγελματική σας εξέλιξη ή την επαγγελματική εξέλιξη αγαπημένων σας προσώπων.


Κ.ΘΕΩΝΗ

http://elpidablog.blogspot.com/

Χοντρό παιχνίδι

H επιστολή του δημοσιογράφου Σωκράτη Γκιόλια στο troktiko με σοβαρές καταγγελίες και αναφορά σε πρόσωπα όπως, Χατζηνικολάου, Κοντομηνάς, Κυριακού, Παπαγιάννης, Κουρής, Καραμήτσος, Αναστασιάδης…

«Παραιτήθηκα από την εκπομπή σου αγαπητέ Μάκη στις 27 Οκτωβρίου όταν ήσουν στην Θεσσαλονίκη, με έκτακτη σύσκεψη που έκανα στο γραφείο. Ο λόγος ήταν ότι από το διαδίκτυο ένας άνθρωπος που ήταν συνεργάτης του φίλου σου Νίκου Χατζηνικολάου, με συκοφαντούσε χυδαία και δεν έβλεπα καμία κίνηση από μέρους σου που να δείχνει την έμπρακτη στήριξη του συνεργάτη σου. Όχι βέβαια προς τον κ.Παπαγιάννη -και το τόνισα- αλλά προς τον κ.Χατζηνικολάου, ο οποίος θα μπορούσε να πει στον συνεργάτη του να συνεχίσει την αυστηρή κριτική αλλά όχι την συκοφαντία σε βάρος μου. Στις 26 Οκτωβρίου το απόγευμα μου είπες να μην δίνω σημασία σε αυτά τα πράγματα και να παρακαλέσω τα παιδιά στο troktiko (με τα οποία υπάρχει επικοινωνία με e-mail) να μην γράφουν τίποτα για τον Νίκο Χατζηνικολάου, το ALTER και τα πλαστά τιμολόγια. Μάλιστα τέθηκε το δίλημμα ότι αν δεν κατεβάσει το troktiko, το θέμα με τα πλαστά τιμολόγια θα… έσπαγε το συμβόλαιο σου με το κανάλι!!! Υποτίθεται ότι έτσι σου είπαν. Και μου το μετέφερε ο δικηγόρος σου. Από τον σταθμό βέβαια μου το διέψευσαν. Σου ανέφερα αγαπητέ Μάκη ότι δεν μπορώ να πιέζω ανθρώπους που θέλουν να γράφουν στο διαδίκτυο και ότι δεν μπορεί να σπάσει το συμβόλαιο με το κανάλι γιατί πολύ απλά η σύμβαση δεν έχει σχέση με το τι γράφουν τα blog.

Επέμεινες ότι έπρεπε να σταματήσουν να ασχολούνται με τον Νίκο Χατζηνικολάου επειδή όπως είπες: “Μας δίνει διαφήμιση για το zougla.gr”. Δεν ήθελες να τον πάρεις τηλέφωνο για αυτό τον λόγο. Να μην κοπεί η διαφήμιση και ας με συκοφαντούσε ο συνεργάτης του. Εκεί ράγισε το γυαλί. Μάλιστα μου μετέφερες κάποια πράγματα που υποτίθεται ότι σου είπε ο Νίκος Χατζηνικολάου αλλά επειδή είναι σοβαρά δεν θέλω να τα…ακουμπήσω. Μόνο και μόνο επειδή δεν ξέρω αν πράγματι στα είπε.

Στις 27 Οκτωβρίου εστάλη e-mail στο troktiko (προφανώς και υπάρχει) με την παράκληση να μην γράψει για τα πλαστά τιμολόγια του ALTER γιατί όπως έλεγες κινδυνεύουν να μείνουν άνεργοι οι δημοσιογράφοι της εκπομπής. Εκείνο το βράδυ τα πράγματα ηρέμησαν. Στις 28 Οκτωβρίου(αν δεν κάνω λάθος) παρ’ ότι ο κ.Παπαγιάννης συνέχισε τις συκοφαντικές επιθέσεις σε βάρος μου (μέχρι τώρα τουλάχιστον δεν έχω καταδικαστεί ποτέ, δεν κατηγορούμαι για τίποτα και μόνο μάρτυρας έχω πάει σε δίκες που σε αφορούσαν, κτλ, κτλ)και πάλι δεν υπήρξε καμία αντίδραση από σένα. Γνώριζες ότι ο Γ.Παπαγιάννης είχε σχέσεις με τον Γ.Κουρή και τον Ν.Χατζηνικολάου και άρα δεν είναι λογικό να συκοφαντεί έναν άνθρωπο του σταθμού. Δεν λέω να μην του ασκεί κριτική αλλά μην γράφει ψευδή γεγονότα. Τότε λοιπόν παραιτήθηκα. Όταν το έμαθες πήρες το αυτοκίνητο και επέστρεψες πολύ γρήγορα από την Θεσσαλονίκη. Η αλήθεια είναι ότι με πήρες δύο τηλέφωνα αλλά δεν το σήκωσα γιατί επερχόταν μεγάλη σύγκρουση και δεν ήθελα να με μεταπείσεις για άλλη μια φορά να γυρίσω στο γραφείο. Άφησα να καταλαγιάσει το κλίμα.

Την Τετάρτη 5 Νοεμβρίου σε πήρα τηλέφωνο και σου ζήτησα να βρεθούμε. Πράγματι συναντηθήκαμε στο σπίτι σου παρότι σου ζήτησα να γίνει αλλού το ραντεβού γιατί δεν ήθελα να είναι μπροστά άλλα πρόσωπα συγγενικού σου περιβάλλοντος. Μου υποσχέθηκες ότι δεν θα είναι κανένας όπως και έγινε. Συναντηθήκαμε στο σπίτι σου και συζητήσαμε. Εκεί ουσιαστικά έθεσες θέμα ότι δεν μπορεί να γράφονται πράγματα που ούτε ο ίδιος δεν βγάζεις, όπως με τα πλαστά τιμολόγια. Και εδώ ανέφερες τον Νίκο Χατζηνικολάου και το θυμάσαι αλλά δεν θα μπω στην λογική να εμπλέξω τρίτο για κάτι που δεν γνωρίζω αν είπε. Γιατί αν το επιβεβαιώσει τότε πάμε σε άλλες …λογικές!

Παράλληλα όμως αγαπητέ Μάκη έγινε και κάτι άλλο. Ξεκίνησε επιθέσεις σε βάρος σου ο Γιάννης Παπαγιάννης και τότε ότι δεν έκανες για τον Σωκράτη το έπραξες για τον εαυτό σου. Χάλασες τον κόσμο. Κάποια στιγμή σε πήρε ο Γ.Κουρής στο τηλέφωνο του σπιτιού σου και τον είχες ανοιχτή ακρόαση και σου είπε ότι «τον Παπαγιάννη τον έχω για να μου κάνει τις δουλειές». Εδώ δεν μπορώ να ξέρω τι εννοούσε και προσπαθούσε να σε ηρεμήσει να μην κάνεις φασαρία.. Όμως απαίτησες να φύγει και το κατάφερες. Έτσι έγραψε και ο ίδιος στο blog του και δεν το διέψευσες ποτέ. Ήταν το μόνο που δεν θα σου ζητούσα να κάνεις όταν ο συγκεκριμένος δημοσιογράφος με καθύβριζε. Για σένα όμως το έκανες. Και το θεωρώ απαράδεκτο.

Όμως μου κάνει εντύπωση ότι στις αρχές του 2009 θυμήθηκες για το troktiko και δεν το θυμάσαι όταν με έπαιρνες τηλέφωνο για να μεταφερθούν θέματα κατά του Καραμήτσου και του Αναστασιάδη σε μια περίοδο που είχαν καταλαγιάσει τα πράγματα. Τότε Μάκη ήξερες και μετά το ξέχασες; Θυμάσαι πάλι τι σου απάντησα; «Δεν γίνονται αυτά τα πράγματα». Άλλη μια φορά το έκανες και αφορούσε στον κ.Κοντομηνά. Να γράψει το troktiko κατά του προέδρου του ALPHA επειδή δεν σου πλήρωνε «νταβατζιλίκι» το πρόστιμο δικαστηρίου για εκπομπές που έγιναν επί προεδρίας άλλου ιδιοκτήτη και ενώ τα μεταφερόμενα χρέη από τον ΣΚΑΙ στον ALPHA αφορούσαν σε μεταγενέστερη περίοδο. Άρα δεν έπρεπε να πληρώσει ο Κοντομηνάς τα σπασμένα άλλου και αυτό στο είχα εξηγήσει πολλές φορές. Πάλι δεν έστειλα e-mail στα παιδιά του troktikou (σε αυτούς δηλαδή που γνώριζα). Ο μισθός μου είναι συγκεκριμένος και χωρίς …αέρα.

Όλα τα παιδιά του γραφείου έγραφαν για το «Πρώτο Θέμα» και ποτέ δεν κανόνισες να πληρωθεί κάποιος έστω και 1 ευρώ. Αυτό έγινε σε συνεννόηση δική μου με τον Τάσο Καραμήτσο που πράγματι έβγαλε ένα ποσό το οποίο κάθε μήνα μοίραζα σε διαφορετικά παιδιά και κρυφά από εσένα. Η αλήθεια είναι ότι στους δημοσιογράφους έλεγα ότι το ήξερες για να μην έρθουν σε δύσκολη θέση. Παίζαμε κρυφτό δηλαδή για να τους δώσω κάποια χρήματα παραπάνω. Σε αυτό μπορείς να με κατηγορήσεις ότι σε εξαπάτησα. Βέβαια αργότερα επειδή είχα τύψεις και όταν τελείωσε η συνεργασία σου με την εφημερίδα, στο είπα και απλά με κοίταξες. Μην πεις δηλαδή ότι έστω και εκ των υστέρων δεν το γνώριζες. Όπως λες ψευδώς τώρα.

Τα χρήματα αυτά τα έδινε η εφημερίδα με εντολή Θέμου και Καραμήτσου και τα μοίραζα ΌΛΑ στο γραφείο. Συμβολικό ποσό αλλά ουσιαστικό για να επιβραβεύονται οι δημοσιογράφοι που έγραφαν στην εφημερίδα.

Όμως πήρες 15 εκ. ευρώ από την «βρώμικη υπόθεση» όπως έλεγες και ενώ νωρίτερα δήλωσες ότι θα δώσεις τις μετοχές σου στην ΕΣΗΕΑ ή θα τα χαρίσεις. Αλλά την εφημερίδα θα την κλείσεις. Και πάλι σου είπα πολλά πράγματα στα οποία επιβεβαιώθηκα πολλούς μήνες αργότερα. Μόνο και μόνο για να προστατεύσω τον φίλο μου. Πούλα το ποσοστό και μην μιλάς με ηρωισμούς. «Όχι δεν με ξέρετε εγώ θα τα χαρίσω και αν πάρω χρήματα θα πετάξω από το παράθυρο». Πράγματι πήρες 15εκ ευρώ και δεν μπορώ να ξεχάσω ότι δεν κέρασες το γραφείο ούτε ένα κουτί με …πάστες. Εκεί δεν έκανες τις κινήσεις που έπρεπε. Ρόμπεν των …φτωχών με 15 εκ ευρώ δεν γίνεται χωρίς ένα τυπικό κέρασμα.

Δικά σου είναι τα χρήματα και τα κάνεις ό,τι θέλεις. Έτσι και αλλιώς είχες «αλλοιωθεί» κατά την άποψη μου πολύ νωρίτερα. Και στο είχα επισημάνει. Όπως πολλές φορές σου είπα ότι τα παιδιά στο γραφείο ΔΕΝ πρέπει να είναι ανασφάλιστα. Αλλά μάταια….

Από τον Απρίλιο και μετά από συνεχή και διαρκή αιτήματα έγινε κατορθωτό τον Σεπτέμβριο να δοθεί στους δημοσιογράφους μια αύξηση δυσανάλογη της δουλειάς που έκαναν και του ποσού που πήρες από την εφημερίδα. Δούλεψαν και τα παλικάρια εκεί και το γνωρίζουν οι υπεύθυνοι της εφημερίδας. Ευτυχώς μου είπες κάνε ότι αύξηση νομίζεις στα λογικά πλαίσια. Προσπάθησα για το καλύτερο δυνατό και αυτό το ξέρουν τα παιδιά στο γραφείο. Ζήτησα να πληρώνονται με επιμίσθιο όλοι όσοι εργάζονται από το τηλεοπτικό γραφείο στην zougla.gr και οι οποίοι(εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων) δεν παίρνουν ούτε ΕΝΑ ΕΥΡΩ!!! Σε αυτό διαφωνούσα και μάλιστα το είχα αναφέρει δεκάδες φορές. Δυστυχώς μέχρι σήμερα η κατάσταση είναι ίδια. Οι δημοσιογράφοι να κάνουν τα πάντα και να μην πληρώνονται από το portal. Μακάρι να αλλάξει. Δεν σημαίνει ότι όταν κάποιος έρχεται να εργαστεί σε ένα γραφείο πρέπει να δουλεύει με τα ίδια χρήματα για όλο τον όμιλο.

Υπήρξε ποτέ κάποια μικρή έστω καταγγελία για την συμπεριφορά μου στο γραφείο επί 17 χρόνια; Ποτέ. Και γι’ αυτό δεν θεωρούσες σκόπιμο να περνάς έστω και για βόλτα. Επί όσων άλλων λες να σου απαντήσω και σε αυτά: Γιατί να κρυφτώ πίσω από τον κ.Δ.Κοντομηνά; Δεν είναι κρυφή η θέση που έχω και στην ελεύθερη αγορά οι μεταγραφές γίνονται.

Από τις όποιες προτάσεις που είχα επέλεξα αυτή που θεώρησα καλύτερη. Όσο για το troktiko. Γιατί να κρυφτώ πίσω του; Μάλλον έχεις μπερδέψει κάποια πράγματα. Θεωρείς τους bloggers παράνομους και ενώ γνωρίζεις ότι το καθεστώς είναι ξεκάθαρο. Εδώ γράφεις ΕΣΥ την ΑΛ ΚΑΙΝΤΑ στο zougla.gr και δεν θέλεις να το δείχνεις και κατηγορείς τους bloggers; Δες τι γράφεις: «Θυμήσου επίσης ότι ο Τριανταφυλλόπουλος έγινε έξω φρενών, όταν το κατάλαβε, γιατί είχε απαγορεύσει στα μέλη της δημοσιογραφικής του ομάδας να συμμετέχουν σε blogs».

Απαγόρευσες σε μέλη της ομάδας σου να έχουν blog αλλά έκανες blog στο portal σου και παράλληλα ζητούσες να περαστούν σε άλλο blog κάποια ζητήματα σου.
Ε, λοιπόν Μάκη επειδή κάνεις το κορόιδο θα σου πω με την ειλικρίνεια που έχω(περίεργο πως άλλαξες άποψη για τον συνεργάτη σου τόσο γρήγορα για ένα παλιοportal;) ότι: ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΕΓΩ Ο ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΤΟΥ BLOG. Ικανοποιήθηκες τώρα Μάκη; Εύκολο είναι να το μάθεις. Ξέρεις εσύ.

Λίγο με νοιάζει αν λες…κατασκεύασμα το troktiko αλλά περισσότερο με ενοχλεί που απαξιώνεις τους bloggers. Εντάξει το επόμενο κείμενο σου θα λέει ότι δεν διαφωνείς μαζί τους (για να μην σε κράξουν) αλλά διαφωνείς με δημοσιογράφους που έχουν κτλ κτλ.

Ε, όχι και σε εξαπάτησα Μάκη. Αν δηλαδή είναι αδίκημα το ότι λανθασμένα θεώρησες ότι δημιούργησα το troktiko τότε έχεις βάλει πολύ ψηλά τον πήχη. Τόσο που εσύ δεν μπορείς να τον δεις. Υπάρχει αξιοπρέπεια Μάκη και γιαυτό έφυγα. Αυτό είναι αλήθεια. Μην ξεχάσεις Μάκη ότι η ειλικρίνεια μου φάνηκε από όσα κατέθεσα για την υπόθεση του Θέμου και όχι για όσα ΜΟΥ ΕΛΕΓΑΝ να καταθέσω. Τα ίδια που είπα τα ίδια και θα πω. Πρέπει να θυμηθείς ότι στον Κουκοδήμο δεν είπες ποτέ: «Τα νόμιμα». Εγώ του το είπα. Εκείνη την ώρα έπαιζες με τους ασυρμάτους σου. Έκανα νόημα σε σένα επειδή δεν άκουγες τι έλεγε να ακολουθήσεις αυτό που είπα και επανέλαβες το …ιστορικό: «τα νόμιμα». Το θέμα είναι και τι σου είπε. Αυτό δεν το θυμάσαι γιατί έπαιζες με τα καλώδια. Γιαυτή την υπόθεση πολλά δεν έχουν ειπωθεί. Αλλά ψέματα δεν λέω όπως και δεν το έκανα τότε δεν θα το κάνω και τώρα. Η αδικία δεν μου αρέσει. Και δεν την ανταλλάσσω ούτε με 50 εκ ευρώ.
Λες παρακάτω στην ΑΛ ΚΑΙΝΤΑ:

«Εμείς, τουλάχιστον, που είμαστε κοντά του (στον Μάκη δηλαδή) όλα αυτά τα χρόνια, γνωρίζουμε την πάγια θέση του ο δημοσιογράφος να μην κρύβεται ποτέ πίσω από την ανωνυμία και όταν έχει κάτι να γράψει, να το γράφει καθαρά και ξάστερα με την υπογραφή του και όχι με την… τρωκτική προβιά του…»

Μα, βρε Μάκη αφού εσύ την γράφεις την ΑΛ ΚΑΙΝΤΑ και κρύβεσαι πίσω από την ανωνυμία του ίδιου σου του portal! Το θέμα δεν είναι ότι γράφεις ως ΑΛ ΚΑΙΝΤΑ. Είναι μια στήλη ανώνυμη. Η ουσία είναι ότι γράφεις δήθεν ως τρίτος. Ούτε οι bloggers δεν κάνουν τέτοια πράγματα. Ποινικοποιείς και την πνευματικότητα και λες πως από τον ηγούμενο Εφραίμ και τον Τριανταφυλλόπουλο πήγα στον Κοντομηνά.

Δες με τι αλαζονεία ανεβάζεις εσένα και ρίχνεις ίδιος ίδιος. Οι υποθέσεις για ίδιος οποίες διώκεται ο Κοντομηνάς θα κριθούν από τα δικαστήρια αλλά προφανώς έβγαλες απόφαση. Το θέμα ίδιος δεν με αφορά. Δεν είμαι νομικός σύμβουλος. Το να χτυπάς ίδιος κάποιον επειδή πήρε έναν πρώην συνεργάτη σου, είναι ολίγον τι φτηνό. Με την ίδια λογική θα έπρεπε να παραιτηθούμε όλοι από την ομάδα σου επειδή ίδιος καταδικαστικές αποφάσεις. Με την ίδια λογική εσύ γιατί δεν παραιτείσαι από τον ΑΝΤ1 που ο Μ.Κυριακού έχει ήδη πρωτόδικη καταδίκη για κακουργήματα; Γιατί δεν παραιτείσαι από το κανάλι που εργάζεσαι και υπάρχει η ιστορία με τα πλαστά τιμολόγια κάτι που δεν έγραψες ποτέ στο portal σου αλλά αντίθετα μου ζήτησες να προσπαθήσω να πείσω το blog troktiko να μην γράψει τίποτα. Ποινικοποιείς και ίδιος κοινωνικές σχέσεις;

Πριν κάνω οποιαδήποτε κίνηση ρωτάω πάντα κάποιους ανθρώπους που συμβουλεύομαι και στην συγκεκριμένη περίπτωση το ίδιο έπραξα και για την πρόσληψη μου στον κ.Κοντομηνά του οποίου αποδέχθηκα την πρόταση. Δεν έχω πάρει οικόπεδο από μοναστήρι και δεν έχω λόγο να κρύβω οτιδήποτε.

Έτσι λοιπόν και ο κ.Κοντομηνάς –ίδιος τιμήν του- μου είπε ότι δεν τον απασχολεί καθόλου αν έχω σχέσεις με το Άγιο Όρος, το Βατοπαίδι ή τον ηγούμενο ή με οποιοδήποτε άλλο μοναστήρι. Και μόνο αυτό μου έδειξε ότι δεν είναι εμπαθής. Γι’ αυτό και το δέχθηκα. Το χειρότερο ίδιος Μάκη είναι ότι δεν μετάνιωσα που πήγα στην θέση που είμαι τώρα ίδιος και ότι δεν μετάνιωσα που έφυγα από την εκπομπή σου. Δυστυχώς δεν έγινε σεβαστή η πρώτη μου δήλωση ότι έφυγα για προσωπικούς λόγους αλλά μετά την άθλια επίθεση σου έπρεπε να απαντήσω με λεπτομέρειες. Σεβάστηκα την συγγενική σχέση ίδιος κουμπαριάς και γι’ αυτό έγραψα στην ανακοίνωση ότι έφυγα για προσωπικούς λόγους. Δυστυχώς πάλι Μάκη εσύ δεν ξέρεις τι σημαίνει φιλία και συγγενική σχέση. Αργά το κατάλαβα. Οι περισσότεροι στον χώρο με γνωρίζουν και ξέρουν αν όσα γράφω είναι αληθή. Αυτοί θα κρίνουν. Αν κάνεις τέτοια επίθεση σε μένα που ήμουν 17 και πλέον έτη δίπλα σου και δεν έδωσα ΠΟΤΕ κανένα δικαίωμα τότε σημαίνει ότι στον στρατό δεν σε αδίκησαν με το I5. Τo πήρες με το σπαθί σου. Ακόμα δεν έχω καταλάβει ποια είναι η κατηγορία που μου προσάπτεις. Και μάλλον ούτε εσύ. Δεν έχω σκοπό να απαντήσω σε οποιαδήποτε άλλη αθλιότητα γράψεις. Δεν είναι τα πράγματα ίδιος νομίζεις. Ξεκίνησες έναν πόλεμο που δεν ήξερες που θα σε βγάλει. Η ζωή μου είναι τόσο διάφανη και το μόνο που ίδιος να μου προσάψεις είναι ότι είμαι ο κατασκευαστής ίδιος blog. Και αυτό είναι ανακριβές. Χάσαμε τα λογικά ίδιος, δηλαδή…

Υ.Γ: Πριν 11 μήνες πήρες ένα πιστόλι να πας στο γραφείο στο «Πρώτο Θέμα» για να σκοτώσεις τον Θέμο ίδιος είπες σε μένα και στον δικηγόρο σου Γ.Αγιοστρατίτη. Είχες μαζί σου το όπλο. Προσπάθησα να σε σταματήσω και έβαλα κόσμο να πάρει να ενημερώσει τον Θέμο να μην πάει στο γραφείο.(Ούτε ο ίδιος το ξέρει ότι το έκανα και εσένα πάλι στο…απέκρυψα). Ο Θέμος πράγματι δεν ήταν στο γραφείο. Μην επιχειρήσεις να κάνεις το ίδιο με μένα. Άδικος κόπος. Δεν με νοιάζει. Τζάμπα ….μάρτυρα θα με κάνεις.»

ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΓΚΙΟΛΙΑΣ

Οι μεγάλες αλήθειες λέγονται στο εξωτερικό

Γερμανική επίθεση για τη δολοφονία του Σωκράτη Γκιόλια στα ελληνικά ΜΜΕ
Άρθρο από το Hellenic Business (www.hbnews.gr)
[25.07.2010, 09:59]
Μέγεθος γραμμάτων: Decrease font Enlarge font
Γερμανική επίθεση για τη δολοφονία του Σωκράτη Γκιόλια στα ελληνικά ΜΜΕ

Επίθεση στα ελληνικά ΜΜΕ εξαπολύει (με ρεπορτάζ του Kai Stritmmater) η γερμανική εφημερίδα Suddeutsche Zeitung με τον τίτλο «Ελεγκτής και συνεργός» και τον υπότιτλο «Τα ελληνικά ΜΜΕ απέτυχαν στο ρόλο τους στο πλαίσιο της δημοσιονομικής κρίσης. Και οι συνέπειες αυτής της αποτυχίας είναι βαριές». Ο συντάκτης γράφει:

“Ένας δημοσιογράφος είναι νεκρός. Πυροβολήθηκε στις αρχές της εβδομάδας στο διαμέρισμά του. Από αριστερούς εξτρεμιστές. Προφανώς λόγω των καταχωρίσεών στο troktiko.blogspot. Η δολοφονία του 37χρονου Σωκράτη Γκιόλια καταδικάζεται από όλους ως «επίθεση κατά της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας του Τύπου», ενώ εξαίρονται οι υπηρεσίες του για αποκάλυψη φαινομένων διαφθοράς και κακοδιαχείρισης, καθώς και η κριτική του στην αριστερή τρομοκρατία. Κάποιος αδαής θα σχημάτιζε την εντύπωση ότι τα ελληνικά ΜΜΕ είναι το τελευταίο προπύργιο ανδρειοσύνης και εντιμότητας. Η εντύπωση είναι λανθασμένη”. Και συνεχίζει:

“Κατ’ αρχάς το ίδιο το troktiko.blogspot είναι αμφιλεγόμενο. Πέρα από αποκαλύψεις το blog έχει δημοσιεύσει και ανακρίβειες. Κυρίως, όμως, έγινε τόσο γνωστό λόγω των αποκαλύψεών του, επειδή κανένα άλλο ΜΜΕ στην Ελλάδα δεν έκανε αυτή τη δουλειά. «Τα ελληνικά ΜΜΕ απέτυχαν», δηλώνει ο Στέλιος Κούλογλου, ένας εκ των πιο γνωστών δημοσιογράφων της χώρας, και συμπληρώνει:

«Τα ελληνικά ΜΜΕ δεν ανταποκρίθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες στο καθήκον τους για έλεγχο του κράτους και της εξουσίας». Το ίδιο πιστεύει και η Ρόη Παναγιωτοπούλου, Καθηγήτρια στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών: «Τα ΜΜΕ αποτελούν τμήμα του κατεστημένου. Συμμετείχαν στο παιχνίδι της διαφθοράς και συνέβαλαν στην καταστροφή του κοινωνικού ιστού της χώρας».

Η Καθημερινή γράφει σχετικά: «Ο κόσμος είναι εξοργισμένος με εμάς τους δημοσιογράφους, επειδή και εμείς συντελέσαμε στο να γίνει η Ελλάδα αυτό που είναι σήμερα. Έχουν δίκαιο. Θα έπρεπε να λογοδοτήσουμε».

Το γεγονός ότι η χώρα βρίσκεται σήμερα στο χείλος του γκρεμού οφείλεται εν μέρει και στο ότι τα ελληνικά ΜΜΕ είναι συνεργοί στο βρώμικο παιχνίδι του παλιού συστήματος, εκτιμά η Καθημερινή.” Κατά το ίδιο ρεπορτάζ:
“Το τοπίο των ελληνικών ΜΜΕ φαντάζει εκ πρώτης όψεως πολύ δυναμικό: 22 μεγάλες ημερήσιες και κυριακάτιες εφημερίδες με έδρα στην Αθήνα, 280 τοπικές εφημερίδες, δέκα τηλεοπτικοί σταθμοί εθνικής εμβέλειας και άλλοι 135 στην περιφέρεια. Όλα αυτά για σχεδόν 11 εκ. κατοίκους. Η μιντιακή πυκνότητα στην Ελλάδα είναι η μεγαλύτερη σε όλη την Ευρώπη. Εάν, όμως, κοιτάξει κανείς προσεχτικά, διαπιστώνει ότι σχεδόν κανένα μέσο δεν έχει κέρδος

«Σχεδόν όλα δουλεύουν με ζημίες», λέει η κοινωνιολόγος και επικοινωνιολόγος Παναγιωτοπούλου. Πώς είναι δυνατόν να συμβαίνει αυτό; Είναι δυνατόν, εάν οι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ έχουν κέρδη άλλης μορφής, όταν η εφημερίδα ή ο τηλεοπτικός σταθμός ασκεί πολιτική επιρροή και κάνει εκδουλεύσεις. Πόσα ανεξάρτητα ΜΜΕ υπάρχουν στην Ελλάδα; «Εργάζομαι εδώ επί δεκαετίες. Δεν έχω εντοπίσει ακόμη κανένα ανεξάρτητο ΜΜΕ», ομολογεί η Ρόη Παναγιωτοπούλου.

Τα ελληνικά ΜΜΕ απώλεσαν ήδη δύο φορές την αθωώτητά τους: Πρώτα αλώθηκαν από το κράτος και τα πολιτικά κόμματα και στη συνέχεια έπεσαν στα χέρια οικονομικών ομίλων. Εγκλωβισμένα μεταξύ δύο εξουσιών, πολιτικής και οικονομικής, στα ελληνικά ΜΜΕ δε δόθηκε ποτέ πραγματικά ευκαιρία άμυνας. Στο πλαίσιο αυτό ούτε η ΕΡΤ λειτούργησε ποτέ πραγματικά ως κρατικό – δημόσιο ΜΜΕ, τουλάχιστον όπως γίνεται αυτό αντιληπτό σε Γερμανία και Μεγάλη Βρετανία. Η ΕΡΤ υπήρξε από την αρχή φερέφωνο της εκάστοτε κυβέρνησης. Τότε ήρθε το 1989 και άρχισε η εποχή της ιδιωτικής ραδιοφωνίας και τηλεόρασης.

Μία απόφαση στάθηκε μοιραία: Τα νέα μέσα «παραχωρήθηκαν» στους ιδιοκτήτες εντύπων μέσων. Το αποτέλεσμα ήταν να συσταθούν μονοπώλια, που δεν εξυπηρετούσαν εκδοτικά συμφέροντα. Οι περισσότεροι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί στη χώρα ανήκουν σε εταιρίες, που δραστηριοποιούνται στους τομείς της ναυσιπλοϊας, των κατασκευών, των τηλεπικοινωνιών, στον φαρμακευτικό και στον πετρελαϊκό τομέα.

Η στενή αυτή διαπλοκή δεν αφήνει περιθώριο για έκφραση κριτικού πνεύματος. Η Ελλάδα είναι μικρή. «Όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους», δηλώνει ο Τάσος Τέλλογλου, δημοσιογράφος του ομίλου της Καθημερινής. «Ακούγεται συχνά:Για τον τάδε δεν γράφω, είναι φίλος. Πρόκειται για ένα πρόβλημα κουλτούρας». Και καταλήγει το δημοσίευμα:

“Δεν είναι, όμως, μόνο αυτό. Στο σύστημα υπάρχει ένα λάθος, ένα ηθελημένο λάθος. Το ίδιο το κράτος μπορεί να ασκεί επιρροή με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Ένας τρόπος είναι να αναλαμβάνει την εξόφληση λογαριασμών τρίτων (όπως τις ασφαλιστικές εισφορές των εκδοτικών οίκων). 20 χρόνια μετά την εισαγωγή της ιδιωτικής τηλεορασης οι σταθμοί λειτουργούν ακόμη με προσωρινές άδειες. Και αυτό γίνεται σκόπιμα, πιστεύει ο επικοινωνιολόγος Δημήτρης Χαραλάμπης. «Με τον τρόπο αυτό κατοχυρώθηκε η εξάρτηση των ηλεκτρονικών ΜΜΕ από το εκάστοτε κυβερνών κόμμα», σημειώνει ο Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών σε μία μελέτη του. Αυτή αποτελεί και τη βάση της ανταλλαγής εκδουλεύσεων, η οποία χαρακτηρίζει τόσο έντονα την ελληνική κοινωνία κατά τις τελευταίες δεκαετίες και την οδήγησε στην κατάρρευσή της.

«Οι μεγάλοι όμιλοι, οι οποίοι αποκτούν μετοχές διαφόρων ΜΜΕ, το πράττουν για έναν και μόνο λόγο: Για να μπορούν να εκβιάζουν το κράτος, ώστε αυτό να τους δίνει τις συμβάσεις που θέλουν», επισημαίνει η Ρόη Παναγιωτοπούλου. Πρόκειται για μία καλή επένδυση σε μία χώρα, στην οποία το κράτος είναι ο μεγαλύτερος επενδυτής και ένα μεγάλο τμήμα της οικονομίας εξαρτάται από τον κρατικό κορβανά. «Καμία από τις δύο πλευρές δεν επιθυμούσε ποτέ πραγματικά την έρευνα και την κριτική στα φαινόμενα διαφθοράς», τονίζει ο Στέλιος Κούλογλου, και συμπληρώνει: «Για το λόγο αυτό τα ελληνικά ΜΜΕ δεν αποκάλυψαν ποτέ κανένα μεγάλο σκάνδαλο. Πάντα εισάγαμε τις αποκαλύψεις από το εξωτερικό, όπως συνέβη και στην περίπτωση του σκανδάλου διαφθοράς στη Siemens».

Ασφαλώς και υπάρχουν στην Ελλάδα μορφωμένοι δημοσιογράφοι με κριτική σκέψη. Ο Στέλιος Κούλογλου και ο Τάσος Τέλλογλου συγκαταλέγονται σε αυτή την κατηγορία. Αλλά τα πράγματα δεν είναι εύκολα γι’ αυτούς. Οι καταστάσεις συχνά τους φτάνουν στα όριά τους (Η εκπομπή «Ρεπορτάζ χωρίς Σύνορα» του Κούλογλου, δημοφιλής και βραβευμένη, η οποία μεταδίδονταν από την ΕΡΤ, «κόπηκε» από τη συντηρητική κυβέρνηση το 2008, ενώ ο ίδιος ο δημοσιογράφος απολύθηκε). Και οι δύο σκιαγραφούν μία ζοφερή εικόνα της κατάστασης, στην οποία βρίσκεται το επάγγελμά τους. «Γνωρίζω δημοσιογράφους, οι οποίοι έχουν κάνει πολύ χειρότερα πράγματα από ορισμένους εκδότες», παραδέχεται ο Τέλλογλου και κάνει λόγο για διαφθορά και αυτολογοκρισία.

Στις συντακτικές ομάδες των μεγάλων εφημερίδων και σταθμών υπάρχουν σήμερα πολλοί δημοσιογράφοι, οι οποίοι έχουν και δεύτερη απασχόληση: Μισθοδοτούνται από τράπεζες, επιχειρήσεις ή από Υπουργεία. Δεν είναι λίγοι, αλλά εκατοντάδες.

Και κανείς δεν γνωρίζει ποιοί είναι αυτοί. Λίστες υπάρχουν, αλλά είναι μυστικές. Η αριστερή κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ θέλησε μετά την ανάληψη των καθηκόντων της να επαναφέρει τον Κούλογλου στην ΕΡΤ και μάλιστα στο ΔΣ της. «Πρότεινα να υπάρξει μία πρωτοβουλία διαφάνειας. Κάθε δημοσιογράφος να δηλώσει πού αλλού εργάζεται». Μάταια. «Οι άλλοι με κοιτούσαν λες και ήθελα να εγκαταστήσω καθεστώς σοβιετικού τύπου».

Πολλοί δημοσιογράφοι δικαιολογούν τη δεύτερη απασχόληση με το επιχείρημα των χαμηλών τους αποδοχών. «Και ένας αστυνομικός βγάζει μόνο 1.000 Ευρώ το μήνα. Να τον βάλουμε να δουλέψει και σαν «σεκιουριτά;». Όσον αφορά τις απεργίες των δημοσιογράφων, αυτές δεν γίνονται ποτέ για τη διεκδίκηση μεγαλύτερης ελευθερίας της γνώμης, αλλά μόνο για περισσότερα χρήματα, επισημαίνει ο Κούλογλου.

Το κύρος του ελληνικού Τύπου είναι ουσιαστικά ανύπαρκτο. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις της Διεθνούς Διαφάνειας, οι Έλληνες θεωρούν τα ΜΜΕ εξίσου διεφθαρμένα με τα κόμματα. Οι εφημερίδες, αν και έχουν και αυτές πρόβλημα αξιοπιστίας, δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να εξισωθούν με τους τηλεοπτικούς σταθμούς. Οι πιο έγκυρες εφημερίδες της Ελλάδας θεωρούνται η Καθημερινή, Τα Νέα και Το Βήμα. Η τελευταία προκάλεσε πολλά σχόλια, όταν σε κυριακάτικη έκδοσή της αναφέρθηκε με λεπτομέρειες ? και σε επίπεδο δηλωσεων ? σε μία επίσκεψη του Τούρκου Πρωθυπουργού, Recep Tayyip Erdogan, στην Αθήνα.

Μόνο που η επίσκεψη αυτή δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, αλλά ανεβλήθη κατά απροσδόκητο τρόπο. Η εφημερίδα είχε καλύψει την επίσκεψη, ασχέτως αποτελέσματος, προτού αυτή πραγματοποιηθεί. Ποιός συνεχίζει να αγοράζει μία τέτοια εφημερίδα; «Οι κυριακάτικες εφημερίδες δεν πωλούν πια τα δημοσιεύματά τους, αλλά τα DVDs, τα οποία κυκλοφορούν μαζί με αυτές ως δώρο», παρατηρεί ο Κούλογλου. Καμία φορά και τσάντες. Ή αρκουδάκια.
Ο Στέλιος Κούλογλου επισκέπτεται αυτό το διάστημα ελληνικά νησιά, στα οποία πραγματοποιεί ομιλίες για την κατάσταση, στην οποία βρίσκεται ο Τύπος στην πατρίδα του.

«Ο κόσμος έρχεται μαζικά. Είναι ευαισθητοποιημένοι, γνωρίζουν ότι τα ΜΜΕ είναι συνυπεύθυνα για το σημερινό κατάντημα», δηλώνει ο Κούλογλου. Κάποιες στιγμές νοιώθει ότι υπάρχει ακόμη ελπίδα. «Τουλάχιστον στο Διαδίκτυο». Και τί γίνεται όσον αφορά την ενδοσκόπηση και την αυτοκριτική στο χώρο των ΜΜΕ; «Είναι ουσιαστικά ανύπαρκτες», απαντάει ο Κούλογλου και διευκρινίζει: «Όταν πέφτεις από τον έβδομο όροφο στο κενό, δεν έχεις χρόνο για αυτοκριτική. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να προσπαθήσεις να πιαστείς από ένα δένδρο».